تقسیم بندی مواد سمی و روش های ورود مواد سمی به بدن

تقسيم بندي مواد سمی بر اساس حالت فيزيكي، تركيب شيمايي، اثرات فيزولوژيكي و ... صورت می پذیرد.

الف- تقسیم بندی مواد بر اساس حالت فيزيكي

1. گازها و بخارات :

بطور كلي گاز به ماده اي اطلاق مي شود كه در بالاي دماي بحراني و بخار به ماده اي گفته   مي شود كه در حالت گازي در زير دمای بحراني است. بدين ترتيب اصطلاح گاز به هر جسمي گفته می شود كه در حرارت 25 درجه سانتي گراد و فشار 760 ميلي متر جيوه به صورت گاز وجود داشته باشد و بخار هم به ماده گفته مي شود در 25 درجه سانتي گراد و فشار 760   ميلي متر جيوه به صورت مايع يا جامد باشد.

2. مواد معلق (آيروسول) :

انتشار و پراكندگي ذرات ميكروسكوپي جامد يا مايع در يك فاز گازي خاص و يا در هوا

انواع آیروسول ها:

• گردوغبار (Dust) : در اثر تجزيه مواد مختلف جامد به ذرات بسيار كوچك كه معمولاً در هوا شناور هستند.
• مه (Fog) : ذرات يا قطرات ريز مايع در هوا
• دود (Smoke) : ذرات گازي كه در اثر احتراق ناقص ايجاد مي شود و مقدار زيادي كربن و ساير مواد قابل احتراق را داراست.
• مه دود (Smog) : از دو كلمه smoke و fog گرفته شده و اصطلاحي است كه به آلودگيهاي اتمسفري كه در اثر آئروسولها ي حاصل از منابع طبيعي و يا صنعتي توليد    مي شوند اطلاق مي گردد.
• اسپري (Spray) : استعمال آئروسولها،سوسپانسونيها وامولسونيها تحت فشار و استفاده از آنها به صورت پاشيدني در محيط باز و يا روي سطوح مختلف بنام اسپري معروف است.
• سوسپانسون (Suspension) : متعلق به ذرات جامد در آب و يا مايع ديگر كه براي مدت كوتاه و يا طولاني پايدار و برقرار بماند.
• اموليسون (Emulsion) : قطرات ریز مايع در يك مايع ديگر

ب- تقسیم بندی مواد بر اساس تركيب شيميايي

اين نوع تقسيم بندي معمولاً بر حسب چگونگي تركيب شيميايي اين مواد قرار دارد و اين تقسيم بندي بسيار طولاني است كه از آنها مي توان به فلزات، مواد آلي، حلالها، هيدروكربنها، الكلها و ... نام برد.

ج- تقسیم بندی مواد بر اساس اثرات فيزيولوژيكي

اين نوع تقسيم بندي طبق عقيده هندرمن و هگارد بطور كلي رضايت بخش نيست،چون بعلت تعدد گازها و بخارات نوع اثر فيزيولوژيكي بستگي به غلظت خواهد داشت. ماننداً يك بخار در يك غلظت معين ممكن است روي سيستم اعصاب يا سيستم خونساز و يا... اثر كند. اما بطور كلي مي توان اثرات فيزولوژيكي را به صورت ذيل خلاصه كرد :

       1. مواد التهاب آور محرك

اين نوع از مواد داراي اثر سوازننده و طاول آور بوده و سطوح مخاط مرطوب را متورم مي كند. در اين مورد فاكتور غلظت از فاكتورهاي زمان وطول مدت تماس اهميت بيشتري دارد. مانند : آلدهيدها، آمونياك، برم، كلر و ...

2. مواد خفگي آور

اين دسته مواد را مي توان به مواد خفقان آور ساده و شيميايي تقسيم بندي كرد :

• مواد خفقان آور ساده : گازهاي هستند كه از نظر فيزيولوژيكي بي اثر بوده و با رقيق كردن هوا و اكسيژن آن در هواي تنفسي باعث پايين افتادن فشار نسبي لازم جهت برقراري عمل اشباع خون از اكسيژن خواهند شد. مانند : اتان، متان، هيدروژن، هليوم و ...
• مواد خفقان آور شيميايي : بعلت داشتن اثر شيميايي عمل حمل اكسيژن توسط خون از  ريه ها را مختل مي كند مانند CO2 كه با هموگلبين تركيب مي شود.

      3. مواد بيهوشی آور و مخدر

مانند هيدرو كربهاي استيلن، اولفنين، كتونهاي آليفاتيك و الكلهاي آليفاتيك و ... باعث بيهوشي شده و بدون ايجاد عوارض شديد سيستميك عمل مي كنند.

4. سموم سيستميك

• تعدادي از آنها باعث صدمات ارگانيك به بعضي از اندامهاي داخلي مي شوند. مانند : هيدروكربورهاي هالوژنه
• تعدادی باعث تخريب سيستم خونساز مي شود. مانند : بنزن و فنولها
• سموم عصبي مانند : سولفور دو كربن، الكل
• فلزات سمي مانند : سرب، جيوه
• مواد معدني مانند : ارستيك، فسفر و ...

مواد سمي و آلوده كننده به سه روش می توانند وارد بدن شده و سبب ایجاد صدماتی به بدن شوند؛ كه عبارتند از : استنشاق، جذب پوستي و  بلعيدن

(برای مطالعه ادامه این مطلب ، فایل پیوست را دانلود نمایید.)