به گزارش خبرنگار مهر، سالهاست که اکتشاف نفت در پارک ملی کویر تهدیدی بالقوه برای موجودیت و آینده این منطقه ارزشمند در کشور محسوب می شود و اخیرا نیز با قوت بیشتری این مسئله مطرح شده است.
در فروردین سال جاری، هیات دولت در دور چهارم سفرهای استانی خود، در استان سمنان به بررسی مصوبات سه سفر گذشته پرداخت و ضمن بازنگری در روند اجرا و اقداماتی که می بایست انجام می شده است، مشکلات و موانع را برطرف و دستورات لازم برای اتمام مصوبات قبلی ازجمله عملیات اکتشاف نفت در بلوک گرمسار، محدوده کویر و پارک ملی کویر را تا پایان امسال صادر کرد.
پارک های ملی بی شک مناطقی ارزشمند بوده و دلایل بسیاری برای اهمیت حفاظت از آنها می توان ارائه داد.
با این حال، به اعتقاد مدیر انجمن یوز پلنگ ایرانی مهمترین دلایل اهمیت بالای پارک ملی کویر 10 مورد است که ضرورت حفاظت از این پارک ملی و عدم اجرای هر گونه طرح توسعه ای در آن را دوچندان می کند.
1- پارک ملی کویر یکی از زیستگاه های اصلی یوزپلنگ آسیایی و پلنگ ایرانی، دو گربه سان درحال انقراض ایران محسوب می شود.
۲- مطالعات نشان داده است که با وجود تعدد مناطق زیست یوزپلنگ در ایران، ولی یوزها در اکثر این مناطق به دلیل وسعت اندک، شانس طولانی زندگی کردن را ندارند. تنها سه منطقه در ایران وجود دارد که قطعاً یوزها بیش از ۵ سال در آن زندگی می کنند که یکی از آنها پارک ملی کویر است. وسعت بالای این منطقه به یوزپلنگ، که به عرصه های گسترده نیاز دارد، اجازه می دهد بدون خطر برخورد با انسان و کشته شدن، سال ها به بقای خود ادامه دهد.
۳- در ایران، گونه خاصی از آهو زیست می کند که “جبیر” نامیده می شود و در چند منطقه محدود در مناطق بسیار خشک ایران باقیمانده است. درحال حاضر، حداقل ۳۰ تا ۴۰ درصد کل جمعیت این گونه در ایران در پارک ملی کویر زیست می کند و هیچ منطقه دیگری در ایران، چنین جمعیت پویا و زیستایی از جبیر را ندارد.
۴- پارک ملی کویر از پایینترین نرخ تلفات یوزپلنگ طی دو دهه اخیر در ایران برخوردار بوده است، بطوریکه هیچ گزارش رسمی دال بر کشته شدن یوزپلنگ توسط انسان در این منطقه طی دو دهه گذشته در دست نیست این درحالی است که بیش از ۲۰ یوزپلنگ تنها طی یک دهه گذشته توسط انسان در سایر مناطق کشور ازبین رفته اند.
۵- جایگاه پارک ملی کویر برای بقای یوز در ایران اهمیت ویژه ای دارد. حداقل ۲۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتر فاصله بین پارک ملی کویر تا نزدیکترین زیستگاه بعدی یوزپلنگ در ایران وجود دارد ، این بدان معناست که در صورت ازبین رفتن این منطقه، فقط چند صدهزار هکتار از عرصه های زیستی یوز آسیایی از بین نخواهد رفت، بلکه به دلیل آنکه پارک ملی کویر مقصد جابجایی ها است، این منطقه همراه با تمامی زیستگاه های حد واسط (تا استانهای سمنان و اصفهان) نابود خواهد شد. به عبارت دیگر، نابودی کویر فقط وسعت این منطقه را از حوزه انتشار یوز در ایران خارج نخواهد کرد، بلکه محدوده ای حداقل ۳ تا ۴ برابر بزرگتر از مساحت فعلی پارک دیگر نقش خود را به عنوان زیستگاه یوزپلنگ در ایران ازدست خواهد داد.
۶- تکثیر گربه سانان در اسارت و بازگرداندن آنها به طبیعت کاری بسیار دشوار و نیازمند در نظر گرفتن ملاحظات مختلف است. درصورتیکه سازمان حفاظت محیط زیست همچنان به تکثیر دو یوزپلنگ موجود در اسارت (کوشکی و دلبر) می اندیشد، ناگزیر به منطقه ای برای رهاسازی زاده های این دو یوز نیز باید بیاندیشد که پارک ملی کویریکی از بهترین مناطق برای چنین سرمایه گذاری عظیمی است، زیرا زاده های گونه های تکثیر شده در اسارت باید در منطقه ای رها شوند که همه انواع طعمه ها را داشته باشد تا بتوانند با توجه به تجربه کم در شکار، به خوبی روش های مختلف شکار کردن روی گونه های مختلف را بیاموزند، فاقد دام اهلی و سگ باشد تا جانشان را تهدید نکند، وسعت بزرگ آن اجازه یافتن قلمرو مناسب را به توله یوز ها بدهد، در بخش عمده آن جاده و روستا وجود نداشته نباشد، همه انواع گوشتخواران خواران را در خود داشته باشد تا توله ها فرار کردن از آنها را بیاموزند. تنها زیستگاهی که در کشوردرحال حاضر چنین ویژگی هایی دارد، پارک ملی کویر است.
۷- پارک ملی کویر یکی از معدود مناطق ایران است که از ۱۵ عضو خانواده گربه سانان، سگ سانان و کفتارها ، حداقل ۱۱ گونه در آن زیست می کنند که در هیچ نقطه دیگر از ایران چنین تنوع بی نظیری را نمی توان مشاهده کرد بنابراین چنین تنوع بالایی از گونه هانشان از پایداری این منطقه و درعین حال، امیدی برای حفظ تنوع زیستی در بلند مدت دارد.
۸- آب به عنوان مهمترین عامل تعیین کننده در بقا و پویایی گونه های کویرزی محسوب می شود که شدیدا تابع بارندگی سالیانه است. میزان آب کافی ، پوشش گیاهی مناسب را فراهم می کند که خود زمینه ساز زادآوری بهتر طعمه ها و بقای بیشتر گوشتخواران است. پارک ملی کویر دارای بالاترین میزان بارش سالیانه در مقایسه با بخش قابل توجهی از زیستگاه های یوز در ایران است که موجب زادآوری مناسب طعمه ها می شود.
۹- پارک ملی کویر دارای یکی از بالاترین پتانسیل های گردشگری در ایران است نزدیکی به تهران، بکر بودن بخش های قابل توجهی از آن، تنوع بالای جانوری و … باعث شده تا طبیعت گردان زیادی هر سال برای بازدید به منطقه بروند. تعداد بازدیدکنندگان این منطقه تنها طی نیمه دوم هر سال در مقایسه با کل گردشگران در بخش قابل توجهی از مناطق حفاظت شده ایران، برابر است.
۱۰- مناطق اکتشاف نفت در نقاط حساس منطقه و دربخش های داخلی واقع شده اند. این بدان معناست که با اجرای این پروژه، گستره های عظیمی از پارک دچار اختلال خواهند شد از سوی دیگر تجربه روژه های مشابه نشان داده است که دستگاه های متولی به سادگی سازمان حفاظت محیط زیست را برای ضابطه مند کردن این بهره برداری و به تقلیل رساندن آثار سوء این فعالیت ها دور خواهند زد.
از آنجایی که برنامه های توسعه ای گوناگون ، مناطق حفاظت شده در ایران و سرتاسر دنیا را هدف قرار داده اندبنابراین برای حل چنین معضلاتی باید فعالان، کارشناسان و مسئولان زیست محیطی کشور، که از ارزشهای اکولوژیکی پارک ملی کویر واقف هستندبا همکاری هم ، فعالانه ارزش های این منطقه را برای سایر اقشار جامعه تبیین کرده و تلاش کنند تا این منطقه همچنان به عنوان یکی از کم تعارض ترین مناطق حفاظت شده ایران باقی بماند.
منبع : خبر گزاری مهر