عوارض گرما در محیط کار

به گزارش مرجع متخصصان سلامت، ایمنی و محیط زیست (HSEexpert) بیماری های مرتبط با گرما شامل گرفتگی گرما، گرمازدگی، بثورات گرمایی یا گرمازدگی است که هر کدام علائم و درمان های خاص خود را دارند. علائم می تواند از تعریق زیاد تا سرگیجه، قطع تعریق و فرورفتگی پوست متغیر باشد.  افراد مسن، کودکان و افرادی که دارای شرایط پزشکی مانند بیماری قلبی هستند، در معرض بیشترین خطر گرمازدگی قرار دارند. با این حال، حتی افراد جوان و سالم در صورت شرکت در فعالیت‌های بدنی شدید در هوای گرم، می‌توانند تسلیم گرما شوند.برخی رفتارها نیز افراد را در معرض خطر بیشتری قرار می دهند: نوشیدن الکل، شرکت در فعالیت های فیزیکی شدید در فضای باز در هوای گرم، و مصرف داروهایی که توانایی بدن را برای تنظیم دمای بدن مختل می کند یا تعریق را مهار می کند. تنش گرمایی و عوارض گرما در محیط کار می تواند در دماهای بالا، بارهای سنگین کاری و لباس کار های نامناسب برای گرما و رطوبت ایجاد شود.

نشانه های استرس گرمایی اغلب توسط قربانی نادیده گرفته می شود. ممکن است در ابتدا فرد گیج شود یا نتواند تمرکز کند و به دنبال آن علائم شدیدتری مانند غش کردن و یا فرو افتادن ظاهر شود. اگر علائم استرس گرمایی رخ داد، قربانی را به یک منطقه خنک و سایه منتقل کنید، به او آب بدهید و فوراً با یک سرپرست یا فرد دیگری برای ارائه کمک تماس بگیرید.

دانستن نشانه ها و عوارض گرمایی، درمان مناسب ، همچنین انجام کمک های اولیه بسیار مهم است. نشانه‌های استرس گرمایی اغلب توسط قربانی نادیده گرفته می‌شود، که در ابتدا ممکن است گیج شود یا نتواند تمرکز کند، و به دنبال آن علائم شدیدتری از جمله غش کردن یا سقوط رخ می‌دهد. اگر علائم استرس گرمایی رخ داد، فرد را به یک منطقه خنک و سایه منتقل کنید، به او آب بدهید و بلافاصله با سرپرست تماس بگیرید.

 

منایع گرما در محیط های کاری

گرما ممکن است از منابع مختلفی به وجود بیاید. مثلا:

در ریخته گری ها، کارخانه های فولاد، نانوایی ها، ذوب ها، کارخانه های شیشه سازی و کوره ها، مواد بسیار داغ یا مذاب منبع اصلی گرما هستند.

در مشاغل خارج از منزل، مانند ساخت و ساز، تعمیر جاده، معدن روباز و کشاورزی، آفتاب تابستان منبع اصلی گرما است.

در خشک‌شویی‌ها، آشپزخانه‌های رستوران‌ها و کارخانه‌های کنسروسازی، رطوبت بالا به بار گرمایی می‌افزاید.

در همه موارد، عوارض گرما در محیط کار، محیط فعالیت است که به طور بالقوه می تواند توانایی بدن برای مقابله با گرما را تحت تأثیر قرار دهد. اکثر مردم زمانی که دمای هوا بین 20 تا 27 درجه سانتیگراد است و رطوبت نسبی بین 35 تا 60 درصد احساس راحتی می کنند. وقتی دما یا رطوبت هوا بیشتر باشد، افراد احساس ناراحتی می کنند. تا زمانی که بدن بتواند خود را تنظیم کند و با گرمای اضافی کنار بیاید، چنین شرایطی ضرری ندارد. محیط های بسیار گرم می توانند مکانیسم های مقابله ای بدن را تحت تأثیر قرار دهند که منجر به انواع شرایط جدی و احتمالاً کشنده می شود.

 

واکنش بدن انسان به محیط های گرم چگونه است؟

بدن انسان سالم دمای داخلی خود را در حدود 37 درجه سانتیگراد حفظ می کند. تغییرات، معمولاً کمتر از 1 درجه سانتیگراد، با زمان روز، سطح فعالیت بدنی یا وضعیت احساسی رخ می دهد. تغییر دمای بدن بیش از 1 درجه سانتیگراد فقط در هنگام بیماری یا زمانی که شرایط محیطی بیش از توانایی بدن برای مقابله با گرمای شدید است رخ می دهد. با گرم شدن محیط، بدن نیز تمایل به گرم شدن دارد. “ترموستات” داخلی بدن با پمپاژ خون بیشتر به پوست و افزایش تولید عرق، دمای داخلی بدن را ثابت نگه می دارد. به این ترتیب بدن سرعت اتلاف حرارت را افزایش می دهد تا بار گرمایی متعادل شود. در یک محیط بسیار گرم، میزان “به دست آوردن گرما” بیشتر از “از دست دادن گرما” است و دمای بدن شروع به افزایش می کند. افزایش دمای بدن منجر به بیماری های گرمایی می شود.

 

چگونه بدن افزایش گرما و از دست دادن گرما را کنترل می کند؟

منبع اصلی گرما در شرایط عادی، گرمای درونی خود بدن است. این گرمای متابولیک نامیده می شود و در بدن توسط فرآیندهای بیو شیمیایی که ما را زنده نگه می دارند و با انرژی که در فعالیت بدنی استفاده می کنیم تولید می شود. بدن عمدتاً از طریق تابش، همرفت و تبخیر عرق، گرما را با محیط اطراف خود مبادله می کند. تشعشع فرآیندی است که طی آن بدن از اجسام داغ اطراف مانند فلز داغ، کوره ها یا لوله های بخار گرما می گیرد و بدون تماس با آنها گرما را به اجسام سرد مانند سطوح فلزی سرد از دست می دهد . هنگامی که دمای اجسام اطراف با دمای پوست (حدود 35 درجه سانتیگراد) یکسان باشد، افزایش یا از دست دادن حرارت تابشی رخ نمی دهد.

همرفت فرآیندی است که در آن بدن گرما را با هوای اطراف مبادله می کند. بدن از هوای گرم گرما می گیرد و گرما را به هوای سرد که با پوست در تماس است از دست می دهد. تبادل حرارتی همرفتی با افزایش سرعت هوا و افزایش اختلاف بین دمای هوا و پوست افزایش می یابد.

تبخیر عرق از پوست بدن را خنک می کند. تبخیر سریعتر اتفاق می افتد و اثر خنک کننده با سرعت باد زیاد و رطوبت نسبی کم بیشتر قابل توجه است. در محیط های کار گرم و مرطوب، خنک شدن بدن در اثر تبخیر عرق محدود می شود، زیرا هوا نمی تواند رطوبت بیشتری را بپذیرد. در محیط های کار گرم و خشک، خنک شدن ناشی از تبخیر عرق با مقدار عرق تولید شده توسط بدن محدود می شود.

بدن همچنین مقادیر کمی گرما را از طریق هدایت و تنفس مبادله می کند. با رسانایی بدن در تماس مستقیم با اجسام سرد یا گرم، گرما را به دست می آورد یا از دست می دهد. تنفس گرما را تبادل می کند زیرا سیستم تنفسی هوای استنشاقی را گرم می کند. هنگام بازدم، این هوای گرم شده مقداری از گرمای بدن را می برد. با این حال، مقدار حرارت مبادله شده از طریق هدایت و تنفس معمولاً به اندازه‌ای کم است که در ارزیابی بار حرارتی روی بدن نادیده گرفته شود.

 

عوارض ناشی از گرما در محیط کار

هنگامی که دما یا رطوبت هوا بیشتر از محدوده مجاز می شود، ممکن است مشکلاتی ایجاد شود. اولین تأثیرات به احساس شما مربوط می شود. قرار گرفتن در معرض گرمای بیشتر می تواند باعث مشکلات سلامتی شود و ممکن است بر عملکرد تأثیر بگذارد.

با افزایش دما یا بار گرما، افراد ممکن است احساس کنند:

افزایش تحریک پذیری

از دست دادن تمرکز و توانایی انجام وظایف ذهنی

از دست دادن توانایی انجام کارهای ماهرانه یا کارهای سنگین

در محیط های نسبتا گرم، بدن برای خلاص شدن از شر گرمای اضافی  ضربان قلب افزایش می‌یابد تا خون بیشتری را از طریق قسمت‌های بیرونی بدن و پوست پمپاژ کند تا گرمای اضافی به محیط از دست برود و تعریق رخ دهد. این تغییرات نیازهای بیشتری را به بدن تحمیل می کند. تغییر در جریان خون و تعریق زیاد، توانایی فرد را برای انجام کارهای فیزیکی و ذهنی کاهش می دهد. کار دستی گرمای متابولیکی اضافی ایجاد می کند و بر بار گرمایی بدن می افزاید. هنگامی که دمای محیط از 30 درجه سانتی گراد بالاتر می رود، ممکن است در انجام وظایف ذهنی اختلال ایجاد کند.

 

آیا همه افراد به گرما یکسان واکنش نشان می دهند؟

خطر بیماری های مرتبط با گرما و عوارض گرما در محیط کار از فردی به فرد دیگر متفاوت است. سلامت عمومی فرد بر میزان سازگاری فرد با گرما (و سرما) تأثیر می گذارد. کسانی که وزن اضافی دارند اغلب در شرایط گرم دچار مشکل می شوند زیرا بدن در حفظ تعادل گرمایی خوب مشکل دارد. سن (به ویژه برای افراد حدوداً 45 سال و بالاتر)، سلامت عمومی ضعیف و سطح پایین تناسب اندام، افراد را مستعد احساس گرمای شدید می کند. شرایط پزشکی همچنین می تواند میزان حساسیت بدن را افزایش دهد. افراد مبتلا به بیماری قلبی، فشار خون بالا، بیماری تنفسی و دیابت کنترل نشده ممکن است نیاز به اقدامات احتیاطی خاصی داشته باشند. علاوه بر این، افراد مبتلا به بیماری های پوستی و بثورات ممکن است بیشتر در معرض گرما باشند.

 

بیماری های ناشی از قرار گرفتن در معرض گرما چیست؟

عوارض گرما در محیط کار و قرار گرفتن در معرض گرما باعث بیماری های زیر می شود:

تورم حرارتی که عموماً در بین افرادی رخ می دهد که برای کار در شرایط گرم سازگاری ندارند. تورم اغلب در مچ پا بیشتر قابل توجه است. بهبودی پس از یک یا دو روز در یک محیط خنک رخ می دهد.

بثورات حرارتی لکه‌های قرمز رنگ ریز روی پوست هستند که در هنگام قرار گرفتن در معرض گرما باعث ایجاد احساس سوزش می‌شوند. این لکه ها نتیجه التهاب ناشی از بسته شدن مجاری غدد عرق هستند.

دردهای شدید در عضلات که ممکن است به تنهایی رخ دهد یا با یکی از دیگر اختلالات استرس گرمایی همراه باشد. علت آن عدم تعادل نمک ناشی از عدم جایگزینی نمک از دست رفته با عرق است. گرفتگی عضلات اغلب زمانی رخ می دهد که افراد مقادیر زیادی آب بدون جایگزینی نمک (الکترولیت) کافی بنوشند.

گرمازدگی ناشی از از دست دادن آب و نمک بدن در اثر تعریق زیاد است. علائم و نشانه‌های گرمازدگی عبارتند از: تعریق شدید، ضعف، سرگیجه، اختلالات بینایی، تشنگی شدید، حالت تهوع، سردرد، استفراغ، اسهال، گرفتگی عضلات، تنگی نفس، تپش قلب، گزگز و بی‌حسی دست‌ها و پاها. بهبودی پس از استراحت در یک منطقه خنک و مصرف نوشیدنی های خنک (مانند آب، آبمیوه شفاف یا نوشیدنی ورزشی) اتفاق می افتد.

سنکوپ حرارتی سرگیجه و غش ناشی از گرما است که به دلیل جریان ناکافی موقت خون به مغز در حالی که فرد ایستاده است، ایجاد می شود. این بیشتر در بین افراد غیر سازگار رخ می دهد. علت آن از دست دادن مایعات بدن از طریق تعریق و کاهش فشار خون به دلیل تجمع خون در پاها است. بهبودی پس از استراحت در یک منطقه خنک سریع ایجاد می شود.

گرمازدگی جدی ترین نوع بیماری گرمایی است. علائم گرمازدگی شامل دمای بدن اغلب بیشتر از 41 درجه سانتیگراد و از دست دادن کامل یا جزئی هوشیاری است. تعریق نشانه خوبی از استرس گرمایی نیست زیرا دو نوع گرمازدگی وجود دارد . “استرس گرمایی” که در آن تعریق کم یا بدون تعریق (معمولاً در کودکان، افراد مبتلا به بیماری مزمن و افراد مسن رخ می دهد) و “ضعف گرمایی” که در آن تعریق وجود دارد. دمای بدن به دلیل ورزش یا کار شدید افزایش می یابد و معمولاً تعریق وجود دارد.

گرمازدگی نیاز به کمک های اولیه و مراقبت های پزشکی فوری دارد. تاخیر در درمان ممکن است منجر به مرگ شود.

 

علائم و اقدامات اولیه برای گرمازدگی چیست؟

علائم گرمازدگی به عنوان یکی از عوارض گرما در محیط کار ممکن است به طور ناگهانی شروع شود و شامل موارد زیر است:

حالت تهوع یا تحریک پذیری.

سرگیجه.

گرفتگی یا ضعف عضلانی.

احساس ضعف

سردرد.

خستگی.

تشنگی

عرق کردن شدید.

دمای بدن بالا.

کمک های اولیه برای گرمازدگی شامل موارد زیر است:

کمک های پزشکی دریافت کنید. تا رسیدن کمک در کنار فرد بمانید.

به مکانی خنک تر و سایه دار بروید.

تا جایی که امکان دارد لباس ها (از جمله جوراب و کفش) را در بیاورید.

پارچه های خنک و مرطوب یا یخ را روی سر، صورت یا گردن بمالید. با آب خنک اسپری کنید.

فرد را به نوشیدن آب، آبمیوه شفاف یا نوشیدنی ورزشی تشویق کنید.

 

بیماری های ناشی از قرار گرفتن طولانی مدت در گرما و عوارض گرما در محیط کار بر روی بدن افراد چیست؟

NIOSH گزارش می دهد که برخی از محققان تصور می کنند برخی از آسیب های قلبی، کلیوی و کبدی با قرار گرفتن در معرض گرما طولانی مدت مرتبط است. با این حال، شواهد موجود قطعی نیستند. گرمازدگی مزمن، اختلالات خواب و حساسیت به آسیب‌های جزئی و بیماری‌ها ، همگی به اثرات احتمالی قرار گرفتن طولانی مدت در معرض گرما نسبت داده شده‌اند. قرار گرفتن در معرض گرما با ناباروری موقت هم در زنان و هم در مردان مرتبط است و اثرات آن در مردان بارزتر است. تراکم اسپرم، تحرک و درصد اسپرم با شکل طبیعی می تواند به میزان قابل توجهی کاهش یابد زمانی که دمای کشاله ران بالاتر از دمای معمولی باشد. کارگرانی که در معرض گرمای زیاد قرار دارند باید پزشک خانواده خود را از قرار گرفتن در معرض آنها مطلع کنند. مطالعه آزمایشگاهی روی حیوانات نشان داده است که قرار گرفتن ماده باردار در معرض دمای بالا ممکن است منجر به بروز بالای مرگ و میر جنین و ناهنجاری‌های سر و سیستم عصبی مرکزی (CNS) شود. شواهد قطعی دال بر اثرات تراتوژنیک دماهای بالا در انسان وجود ندارد. NIOSH  توصیه می کند که دمای بدن کارگر باردار در طول سه ماهه اول بارداری نباید از 39-39.5 درجه سانتی گراد تجاوز کند.

نمونه‌هایی از مکان‌های کاری که در آن افراد ممکن است به دلیل محیط گرم ایجاد شده توسط فرآیند یا فضاهای محدود از استرس گرمایی رنج ببرند عبارتند از:

کارخانه های تولید شیشه و لاستیک

معادن

تونل های هوای فشرده

نیروگاه های متعارف و هسته ای

ریخته گری و عملیات ذوب

کارخانه های آجرپزی و سرامیک

اتاق های دیگ بخار

نانوایی ها و آشپزخانه های پذیرایی

خشکشویی ها

تغییرات فصلی در دمای هوای بیرون می تواند عامل مهمی در استرس گرمایی باشد.

 

برای استرس گرمایی و عوارض ناشی از گرما در محیط کار چه کاری باید انجام دهم؟

با گذشت زمان، افراد با عرق کردن بیشتر، و با تغییر رفتار خود برای خنک شدن، مانند درآوردن لباس، نوشیدن نوشیدنی های خنک، باد زدن، نشستن در سایه یا یک منطقه خنک و یا کاهش میزان کار، با شرایط گرم سازگار می شوند. با این حال، در بسیاری از موقعیت های کاری، چنین تغییرات رفتاری ممکن است امکان پذیر نباشد.

در مواردی که احتمال وقوع استرس گرمایی وجود دارد، باید ارزیابی ریسک را انجام دهید. کنترل خطرات در محل کار توصیه هایی را در مورد چگونگی انجام ارزیابی ریسک ارائه می دهد.

 

در ارزیابی ریسک برای عوارض گرما در محیط کار باید به چه نکاتی توجه کنم؟

هنگام انجام ارزیابی ریسک، عوامل اصلی که باید در نظر بگیرید عبارتند از:

نرخ کار – هر چه کسی سخت‌تر کار کند، میزان گرمای بدن تولید شده بیشتر می‌شود

آب و هوای کاری – این شامل دمای هوا، رطوبت، حرکت هوا و اثرات کار در نزدیکی منبع گرما است

لباس کار و تجهیزات حفاظتی تنفسی – انواع لباس کار تابستانی می تواند در این شرایط کمک شایانی نماید.

سن کارمند، هیکل و عوامل پزشکی – ممکن است بر تحمل فرد تأثیر بگذارد

ابتدا، باید با کارگران درگیر  صحبت کنید تا ببینید آیا آنها از علائم اولیه استرس گرمایی رنج می برند یا خیر. اگر به نظر می رسد که مشکلی وجود دارد، ممکن است لازم باشد با افرادی که تجربه بیشتری در تعیین خطر ناشی از محیط های گرم دارند، مانند بهداشت حرفه ای، پرستاران یا پزشکان، مشورت کنید.

 

چگونه می توانم خطرات و عوارض ناشی از گرما در محیط کار را کاهش دهم؟

منابع گرما را در صورت امکان حذف یا کاهش دهید.

 

دما را کنترل کنید.

شرایط رفاه بیشتر را برای کارکنان تامین نمایید.

جلوگیری از کم آبی بدن

تجهیزات حفاظت فردی مناسب تهیه کنید.

آموزش

سازگاری

شناسایی افرادی که در معرض خطر هستند

نظارت بر سلامت

پیشگیری از عوارض ناشی از گرما در محیط کار: سرپرستان

در صورت امکان به کارگران فرصت دهید تا با مشاغل داغ سازگار شوند. اغلب دو تا سه هفته طول می کشد تا یک کارمند با محیط گرم سازگار شود.

در صورت امکان برنامه کاری را تنظیم کنید. کارهای سنگین تری را در روزهای سردتر یا در زمان های خنک تر روز اختصاص دهید.

حجم کار را کاهش دهید. استفاده از تجهیزات را در روزهای گرم افزایش دهید تا کار فیزیکی کاهش یابد.

یک برنامه زمانی برای کار و استراحت در روزهای گرم تنظیم کنید.

به کارگران آموزش دهید تا علائم و نشانه های اختلالات استرس گرمایی را تشخیص دهند و در صورت لزوم آماده ارائه کمک های اولیه باشند.

کارمندان مناسب را انتخاب کنید: از قرار دادن کارکنان “پرخطر” در محیط های کاری گرم برای دوره های زمانی طولانی خودداری کنید. درک کنید که کارکنان در تحمل شرایط استرس گرمایی متفاوت هستند.

 

پیشگیری  از عوارض ناشی از گرما در محیط کار: کارگران

یاد بگیرید که علائم استرس گرمایی را بشناسید. سرعت کار را انجام دهید، دوره‌های استراحت کافی (در سایه یا محیط خنک‌تر) داشته باشید.

از فن های کافی برای تهویه و خنک کننده استفاده کنید، به خصوص در هنگام استفاده از تجهیزات محافظ شخصی (PPE).

لباس های رنگ روشن و گشاد بپوشید (مگر اینکه در اطراف تجهیزات با قطعات متحرک کار کنید).

تا جایی که امکان دارد از گرمای مستقیم دور نگه دارید (مثلاً در زیر نور مستقیم آفتاب از کلاه استفاده کنید).

آب فراوان بنوشید: در محیط های گرم بدن به آب بیشتری نیاز دارد

در بسیاری از مشاغل استرس گرمایی و عوارض ناشی از گرما در محیط کار یک مسئله در تمام طول سال است (مانند نانوایی ها، تونل های هوای فشرده، ریخته گری و عملیات ذوب)، اما این اطلاعات در طول ماه های گرم تابستان که ممکن است خطر افزایش استرس گرمایی برای برخی افراد وجود داشته باشد نیز قابل استفاده است.  استرس گرمایی زمانی اتفاق می افتد که وسیله کنترل دمای داخلی بدن شروع به از کار افتادن کند. علاوه بر دمای هوا، عواملی مانند میزان کار، رطوبت و لباس کار پوشیده شده در حین کار ممکن است منجر به استرس گرمایی شود. بنابراین ممکن است برای کسی که از محل کار عبور می کند واضح نباشد که خطر استرس گرمایی وجود دارد. شما و کارمندانتان باید از نحوه کار ایمن در گرما، عواملی که می توانند منجر به استرس گرمایی شوند و چگونگی کاهش خطر بروز آن آگاه باشید.

 

 

 

 

 

 

HSEexpert.com