دکتر محمد حسین پور قریب شاهی در نشست خبری که در استودیو سلامت وزارت بهداشت و به صورت ویدئوکنفرانس برگزار شد، با بیان اینکه ورزش، در سلامت جسم و روان انسان تاثیر دارد و از هزاران سال پیش ابن سینا نیزدر کتب علمی از ورزش به عنوان لازمه سلامت انسانها یاد کرده است، اظهار کرد: امروزه، استفاده از ورزش به عنوان جزو ثابت درمان بیماری ها در کنار پیشگیری از بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع، ورزش معادل یک دارو است و پزشکان و درمانگران در کنار درمان دارویی از ورزش نیز می توانند بهره بگیرند. ورزش به جزو ثابت سبک زندگی انسانها تبدیل شده و عدم فعالیت فیزیکی در طول سه ماه، می تواند زمینه را برای بروز بیماری ها فراهم کند. بنابراین، باید ورزش را با دید جدیدتری برای پیشگیری از بیماری ها و درمان آنها، تجویز کنیم.
کاهش 30 درصدی فعالیت فیزیکی در دوران کرونا
وی گفت: آمارها نشان داده است که میزان عدم فعالیت فیزیکی در دوران کرونا 20 تا 30 درصد بیشتر شده است؛ به طوری که از هر چهار نفر سه نفر ورزش نمی کنند. در عین حال دو توصیه داریم؛ اولا افراد در طی روز هر 30 دقیقه یکبار از جایشان بلند شوند و دو تا سه دقیقه داخل خانه یا محل کار پیاده روی کنند که به افزایش متابولیسم بدن کمک می کند. توصیه دیگر آن است که فرهنگ فعالیت فیزیکی خانوادگی باید در خانواده ها ایجاد شود و خانواده ها برای خودشان زنگ ورزش خانوادگی تعریف کنند. باید ورزش خانوادگی و زنگ ورزش در خانواده ها نهادینه شود. صدا و سیما هم صبح و ظهر برنامه های ورزش دارد که باید مردم آن را دنبال کنند. ثابت شده هرچه زمان فعالیت ورزشی را بیشتر کنیم، منافع آن برای جسم و روان بیشتر می شود.
ورزش؛ واکسنی برای پیشگیری از بیماری های مزمن
دکتر حسین پور قریب شاهی با بیان اینکه امروزه می توان ورزش را به عنوان یک واکسن برای پیشگیری از بیماری های مزمن پیشنهاد کرد، گفت: در عصر کنونی، ورزش دیگر به عنوان پرکننده اوقات فراغت فرد محسوب نمی شود، بلکه به سبک زندگی بدل شده است. همانطور که سیگار و چاقی را عامل خطر ابتلا به بیماری ها تلقی می کنیم، عدم فعالیت فیزیکی هم می تواند عامل خطر بروز بیماری ها باشد. در دوران کرونا هم ورزش جایگاه ویژه‌ای برای خود دارد که مقداری از آن غافل بوده ایم. همانطور که ورزش در بیماری های مزمن قلبی ریوی و قلبی کمک کننده است، می تواند در کرونا هم کمک کننده باشد. به طوری که با اثراتی که بر افزایش ایمنی بدن دارد، می تواند کمک کند تا حدی از بیماری کرونا پیشگیری کرده و در عین حال ورزش مقاومت بیشتری در ریه فرد مبتلا به کرونا ایجاد می کند.
وی ادامه داد: چاقی یکی از عوامل خطر در بیماری کرونا است که ورزش می تواند به رفع این عامل خطر هم کمک کند. طبق پروتکل ها اعلام شده است که افراد عادی بزرگسال حداقل باید هفته ای 150 دقیقه با شدت متوسط و کودکان نیز 60 دقیقه در روز با شدت متوسط ورزش انجام دهند که شامل ورزش هوازی مانند پیاده روی، دویدن و طناب زدن و امثالهم است و در کنار آن ورزش های قدرتی، کششی و تعادلی است. در دوران کرونا هم تاکید می کنیم که برنامه ورزشی نباید قطع شود. درحالیکه متاسفانه شاهدیم که وضعیت بدتر شده است. عدم فعالیت ورزشی در دنیا بین 20 تا 30 درصد بوده است، اما در کشور بین 50 تا 60 درصد عدم فعالیت ورزشی داشتیم که این عدد در دوران کرونا 20 تا 30 درصد دیگر افزایش یافته است. بنابراین، در این حوزه در شرایط خطرناکی هستیم و افراد دچار بی تحرکی خطرناکی شدند.
چند توصیه ورزشی در دوران کرونا
وی تاکید کرد: در دوران کرونا باید فعالیت هوازی، قدرتی و ورزش های تنفسی را ادامه دهیم. البته افراد فعالیت ورزشی را در محل های خلوت انجام دهند تا نیازی به استفاده از ماسک نداشته باشند، اما اگر فردی در محل شلوغ ورزش کرد، حتما باید از ماسک استفاده کند و توصیه ما این است که شدت فعالیت ورزشی با ماسک پایین یا متوسط باشد. فاصله را هم در هنگام فعالیت ورزشی چهار تا پنج متر حفظ کنیم.
وی ادامه داد: متاسفانه وقتی فردی از کرونا بهبود می یابد، او را فراموش می کنیم، این درحالی است که بعد از کرونا حتما باید دقت داشته باشیم. زیرا افراد از یک سو دچار ضعف عضلانی مفرط شدند و از طرفی مشکلات تنفسی دارند. تجویز ورزش و توانبخشی بعد از بهبودی نقش ویژه ای دارد. توصیه ما این است که حتما افراد بهبودیافته فعالیت ورزشی هوازی را با قدرت کم انجام دهند و ورزش های تنفسی و دیافراگمی را هم انجام دهند و مطالعات نشان داده این افراد زودتر قوای خود را به دست می‌آورند.
وی همچنین تصریح کرد: برای جامعه ورزشی هم تمهیداتی دیده شده است، اما تاکید ما این است که این افراد در عین عدم توقف فعالیت ورزشی شان، باید اقدامات بهداشتی و پروتکل ها را حتما رعایت کنند. این افراد باید ملاحظات قرنطینه را مورد توجه قرار داده و زمان فعالیت های با شدت بالا را به جلسات یک ساعته محدود کنند. نکته مهم دیگر این است که متاسفانه درگیری قلبی و ریوی در بیماران مبتلا به کرونا شایع است و بر این اساس یکی از نگرانی ها این است که این درگیری ها در ورزشکاران عوارض پایدار برجای بگذارند. بر این اساس افراد ورزشکار با تست مثبت حتی اگر بی علامت هستند، حتما باید پروتکل 10 روز بی تحرکی کامل را رعایت کنند. بعد از 10 تا 14 روز بعد از منفی شدن تست می تواند به ورزش بازگردند. اگر فرد علامت دار باشد، بعد از بهبودی و قبل از بازگشت به ورزش نیاز به بررسی های قلبی و ریوی دارند.
وی در ادامه در پاسخ به سوالی درخصوص وضعیت حضور هواداران در ورزشگاه ها در شرایط بحران کرونا، گفت: در جلسات هفتگی و دو هفتگی که در ستاد کرونا در حوزه ورزش وجود دارد، با تک تک فدراسیون ها جلسه برگزار شده و اولویت اصلی ستاد کرونا در ورزش، فعال کردن تدریجی همه رشته های ورزشی است. در این هفته هم دستور آغاز مسابقات فوتسال هم از سوی وزارت بهداشت داده خواهد شد، اما با توجه به پیک سوم کرونا هنوز درباره حضور هواداران ورود نکرده‌ایم. ابتدا باید برنامه ریزی شود و مسابقات آغاز شود و در قدم بعد بر روی بحث حضور هواداران بحث کنیم.
ورزشکاران ملاحظات بهداشتی را رعایت کنند
دبیر انجمن علمی پزشکی ورزشی ایران درباره اینکه برگزاری مسابقات ورزشی با توجه به شرایط فعلی درست است یا خیر، افزود: ما دو مقوله داریم؛ یک مقوله ورزش با رویکرد سلامت جسم و روان داریم و یک مقوله ورزش با رویکرد ورزش حرفه ای داریم. وظیفه و شغل ورزشکار حرفه ای، ورزش است و نمی توان به آنها گفت که ورزش نکنند، اما خواهشمان این است که ورزشکاران ملاحظات بهداشتی را رعایت کنند.
دکتر حسین پور قریب شاهی درخصوص چگونگی پروتکل های مربوط به قرنطینه ورزشکاران کرونا مثبت، عنوان کرد: خوشبختانه در اردوها به خوبی پروتکل ها رعایت می‌شود. یکی از برنامه های فدراسیون پزشکی ورزشی، ایجاد برنامه افسران سلامت بود که وظیفه افسران سلامت در کل کشور این است که به مسابقات سر می زنند و نحوه رعایت پروتکل های بهداشتی را نظارت می‌کنند. بنابراین با این رویکرد نمی توانیم به ورزشکاران حرفه ای بگوییم که ورزش نکنند، بلکه می گوییم ورزش کنند، اما مراقبت های لازم را انجام دهند.
شرایط مطلوب رعایت پروتکل ها در اردوهای ورزشی
وی ادامه داد: در زمینه رعایت قرنطینه ها هم همکاری خوبی از سوی فدراسیون های ورزشی اتفاق افتاده است. خوشبختانه اردوهای رشته‌هایی که مجوز دارند، به طور منظم تشکیل می شود و واقعا در جاهایی که پروتکل های به خوبی رعایت شده، دچار تست مثبت نشدیم. به طوری که در لیگ اخیر فوتبال، نسبت به لیگ قبل، موارد مثبت مان بسیار کمتر بوده است که یک علت آن این است که افراد رعایت می کنند. در عین حال اکنون چالش ما خیلی در اردوهای ورزشی نیست، بلکه خارج از اردوها است. بر همین اساس تاکیدمان این است که ورزشکارانی که در خارج از اردو به سر می برند، در روابط و ارتباط‌شان در جامعه، پروتکل های بهداشتی را رعایت کنند. به طور کلی، شرایط رعایت پروتکل ها در اردوهای ورزشی شرایط خوبی است.
وی افزود: در حال حاضر تیم ملی بسکتبال در قطر است و مسابقات انتخابی کاپ آسیا را شرکت می کند. تیم سوریه چند بازیکن مثبت داشته، اما تیم ما بازیکن کرونا مثبت نداشته است که این موضوع نشان می دهد که بازیکنان بسکتبالمان موارد را رعایت کردند. در اردوها در بازیکنان تیم ملی هم تست مثبت نداشتیم. بنابراین، در این زمینه شرایط خوبی داریم و در عین حال نمی توان ورزشکار حرفه ای را هم منع کرد، اما باید ملاحظات خاص را رعایت کند.
توصیه به ورزشکاران جانباز و معلول
وی درخصوص وضعیت برگزاری مسابقات ورزشکاران جانباز و معلول، یادآور شد: ورزشکاران جانباز و معلول تقریبا در اکثر رشته ها با توجه به پروتکل هایی که ارائه شده، به تدریج در حال فعالیت هستند. توصیه ما به ورزشکاران جانباز و معلول این است که به خصوص ورزش های تنفسی شان را بهتر و بیشتر انجام دهند. در عین حال در ورزشکاران اقدام خوبی که انجام شد، این بود که سامانه آموزش ورزشکاران طراحی شد که افراد شرکت می‌کنند و به آنها گواهی ارائه می شود.
کاهش موارد ابتلا به کرونا در ورزشکاران حرفه‌ای
دبیر انجمن علمی پزشکی ورزشی ایران در پاسخ به سوالی درخصوص میزان ابتلا به کرونا در بین ورزشکاران حرفه‌ای، گفت: در فصل قبل در فوتبال موارد تست مثبت‌مان حدود دو تا سه درصد بود، اما در فصل جدید این میزان زیر یک درصد آمده و میزان ابتلا کمتر شده است. میزان ابتلای ورزشکاران و بیماری شدید، تعداد محدودی بود. موارد فوتی در ورزشکار حرفه ای نداشتیم، اما نگرانی مان این است که ورزشکار حرفه‌ای بعد از ابتلا برای بازگشت دوباره به ورزش حتما باید از سوی متخصص قلب و پزشکی ورزشی ویزیت شود و به طور دقیق بررسی شود.
وی ادامه داد: متاسفانه برخی مربیان از این موضوع غافلند، مواردی بوده که این موضوع رعایت نشده و ورزشکار دچار مشکل شده است. ما نگران آینده هستیم از این بابت که ورزشکارانی که بهبود می یابند، درگیری های قلبی داشته باشند که بعدا خود را نشان دهند. با توجه به اینکه یک ورزشکار باید در سطح بالای توان قلبی و عروقی خود ورزش کند، ناخودآگاه در معرض خطر بیشتری است و در این زمینه نگرانی داریم.
فعالیت چراغ خاموش باشگاه های ورزشی خصوصی
حسین‌پور قریب شاهی درباره میزان نظارت بر باشگاه‌های ورزشی نیز گفت: به هر حال تعداد زیادی باشگاه در سطح کشور وجود دارد. از طرفی تعداد بازرسان وزارت ورزش آنقدر زیاد نیست که بتواند تمام باشگاه ها را نظارت کند. متاسفانه پروتکل ها در باشگاه های ورزشی خصوصی رعایت نمی شود و چراغ خاموش کار می کنند. شانس انتقال در باشگاه های بدنسازی بسیار بالاست. در پروتکل ها هم منعی برای ورزش همگانی بدون دستگاه وجود ندارد، اما باشگاه بدنسازی نباید باز باشد. قطعا نمی توانیم تمام باشگاه‌ها را چک کنیم، اما مواردی هم بوده که باشگاه های ورزشی به دلیل عدم رعایت پروتکل ها بسته شدند و از فعالیت شان جلوگیری شده و با آنها برخورد شده است.
کاهش مصرف مکمل های ورزشی در بحران کرونا
وی درخصوص میزان استفاده از داروهای بدنسازی بعد از شیوع کرونا، اظهار کرد: با توجه به محدود شدن فعالیت باشگاه های بدنسازی، مصرف مکمل های ورزشی هم کاهش یافته است. متاسفانه فرهنگی که در زمینه مکمل های ورزشی است، به این صورت است که افراد قبل از طراحی یک برنامه غذایی سالم برای خود، برنامه مکملی کامل برای خودشان طراحی می کنند. حال دو بحث هم وجود دارد؛ یکی بحث مکمل های ورزشی و دیگری بحث مکمل ها و داروهای غیرمجاز است. از آنجایی که عوارض داروها و مکمل های غیرمجاز بر ایمنی بدن ناشناخته است و تعادل هورمون های بدن را بهم می زنند، توصیه می کنیم که افراد در این دوران کرونا مصرف مکمل را استاندارد و علمی کنند و سراغ فرآورده های غیرمجاز نروند. البته در این دوران مصرف این مکمل ها کمتر شده است.
وی درخصوص خرید و فروش مکمل های غیراستاندارد و نظارت بر این حوزه، بیان کرد: اقدامی از سوی فدراسیون پزشکی ورزشی و سازمان غذا و دارو در حال برنامه ریزی است تا اقدامات قانونی برای مکمل ها را افزایش دهند. در این زمینه نظارت زیاد است، اما متاسفانه بخشی از خرید و فروش مکمل ها در باشگاه ها یا فضای مجازی است که ممنوع هم هست. به هر حال حوزه مکمل ها یک بیزینس است که مافیایی در آن وجود دارد و شاید آن مافیا دارد مبارزه می کند. تاکید می کنم که فرد تجویزکننده مکمل، مربی نیست. اتفاقی در باشگاه ها می‌افتد، این است که تجویز کننده مکمل مربی است، حال اگر مربی در حوزه تغذیه ورزشی تحصیل کرده باشد، اشکال ندارد، اما صرف مربی صلاحیت تجویز مکمل ورزشی را ندارد.
دکتر حسین پور قریب شاهی درخصوص وضعیت درگیری قلبی در ورزشکاران و میزان مرگ های ناشی از ورزش، اظهار کرد: ما تاکید می کنیم ورزشکاری که به کرونا مبتلا می شود، باید در اسرع وقت تحت نظر پزشک معالج باشد و داروهای حمایتی را برای درمان استفاده کند تا از تشدید بیماری جلوگیری کند. هرچه درگیری و گسترش بیماری در بدن کمتر باشد، احتمال درگیری قلبی و ریوی نیز کمتر خواهد بود. قطعا در بیماران ورزشکاری که بستری می‌شوند، حتی در حین بستری باید بررسی‌های قلبی برایشان انجام شود. حتی اگر علائم قلبی نداشته باشند. افرادی هم که بستری نمی شوند، توصیه می‌شود که دوره هفت تا 10 روزه بعد از اتمام علائم باید بگذرد تا فرد بتواند به ورزش بازگردد. خوشبختانه در ورزشکاران ایست قلبی به دنبال ابتلا به کرونا نداشتیم، اما باید مراقب این موضوع باشیم.
وی درخصوص نحوه قرنطینه بازیکنانی که در شهر دیگری در اردو هستند، گفت: طبق پروتکل ها وقتی تست افراد مثبت شود، در هر جایی که باشند، باید قرنطینه شوند. بنابراین تاکید می‌شود که فرد کرونا مثبت باید دوره حداقل 10 روزه قرنطینه را در همان شهری که هست طی کند. البته در حوزه ورزشی هنوز به سمت جریمه نقدی نرفتند، اما کمیته های انضباطی اختیار برخورد با کسانی که پروتکل های بهداشتی را رعایت نمی کنند، دارند.
وزارت بهداشت