مهمترین راه پیشگیری از ابتلا به بیماری کرونا رعایت دقیق اصول بهداشت فردی به ویژه شستشوی کامل دست ها با آب و صابون، رعایت فاصله مناسب یک تا دو متر از دیگران، ماندن در منزل و استفاده از ماسک در محل های شلوغ و پرجمعیت است.
همچنین پیروی از تغذیه صحیح به منظورتقویت سیسیتم ایمنی بدن برای مقابله با بیماری کووید ۱۹ امری مهم و ضروری است.
اما در این روزها که با ایام مبارک رمضان و روزه داری مصادف شده، الزام برخی نکات مهم تغذیه ای برای ارتقای سلامت اعضای خانواده و پیشگیری از بیماری کرونا بیشتر احساس می شود.
براساس گزارش اخیر سازمان جهانی بهداشت هیچ مطالعه ای مبنی بر خطرروزه داری و افزایش ابتلا به بیماری کووید -۱۹ دیده نشده است و لذا کلیه افراد سالم کمتر از ۶۵ سال با رعایت موارد بهداشتی و تغذیه ای می توانند روزه بگیرند اما بیمارانی که پیوند اعضا شده اند نباید روزه بگیرند.
روزه گرفتن برای بیماران پیوند قرنیه بلامانع است
برای افرادی که مبتلا به سایر بیماری ها هستند و سالهای گذشته روزه داری برای آنها منعی نداشته ، روزه داری درشرایط بحران ویروس کرونا متفاوت از سال های دیگر نیست و در موارد خاص با نظر پزشک متخصص می توانند اقدام به روزه داری کنند.
در مورد بیمارانی که مبتلا به ویروس کرونا شده و بهبیود یافته اند توصیه می شود حداقل تا ۶ هفته پس از بیماری اقدام به روزه داری نکنند.
افراد مبتلا به بیماری های زمینه ای نظیرفشار خون بالا، بیماری قلبی- عروقی، سرطان و دیابت بیش ازدیگران در معرض ابتلا به وضعیت شدید بیماری کووید ۱۹ هستند، به منظور پیشگیری از ابتلا به این بیماری، افرادی که مطمئن نیستند روزه برای آنها ضرر دارد یا خیر احتیاطا از انجام این فریضه پرهیز کرده و پس از اتمام همه گیری بیماری کووید - ۱۹ قضای روزه را در زمان دیگری انجام دهند، مگر اینکه بنا برنظر پزشک متخصص از بی ضرر بودن روزه برای آنها حاصل شود.
نقش تغذيه در تقويت سیستم ايمنی بدن
رعایت اصول صحیح تغذیه تاثیر مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن برای مقابله با عفونت ها بخصوص بیماری کووید ۱۹ دارد. با رعایت تعادل و تنوع در برنامه غذایی روزانه و با استفاده از گروه های غذایی و جایگزین های آنها، انرژی، پروتئین و ریزمغذی های مورد نیاز بدن برای بهبود عملکرد سیستم دفاعی بدن تامین می شود.
در ساعات روزه داری که در سال جاری مدت آن حدود ۱۶ ساعت است، گرسنگی می تواند در صورت عدم رعایت اصول تغذیه صحیح در وعده سحر و افطار و یا حذف یکی از وعده ها به ویژه وعده سحری، موجب تضعیف سیسیتم ایمنی بدن شده و امکان ابتلا به بیماری کووید- ۱۹ را افزایش دهد .
تاثیر روزه داری بر سلامت و عملکرد سیستم ايمنی بدن
مطالعات متعددی نقش موثر روزه داری در سلامتی به خصوص بر روی سطح گلوکوز خون، چربی خون و فشار خون ، کنترل وزن و بهبود بیماری های مختلف نشان داده اند که در اغلب بیماری های که عادات غذایی غلط، چاقی وافزایش وزن در بروز آنها دخالت دارند روزه داری مفید است.
روزه داری می تواند موجب کاهش پاسخ های التهابی و تنظیم سیسیتم ایمنی بدن شود. همچنین فعالیت سلول های دفاعی بدن و ترشح ایمونوگلوبولین های مخاطی که از عوامل ایمنی بدن هستند طی روزه داری بیشتر شده و درمجموع روزه داری صحیح و رعایت رژیم غذایی مناسب در وعده های سحر و افطار در تقویت سیستم ایمنی بدن موثر است.
بنابراین با رعایت تغذیه صحیح و مصرف منابع غذایی حاوی ویتامین های A ،D ،E ،C و همچنین منابع غذایی حاوی آهن و روی و سلنیم که برای عملکرد طبیعی سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از ابتلا به بیماری کووید ۱۹لازمند، نگرانی از نظر تضعیف سیستم ایمنی بدن در ایام روزه داری و خطر ابتلا به این بیماری کاهش می یابد.
توصیه های تغذيه ای برای تقويت سیستم ايمنی
با توجه به نقش ويتامین A در تقویت سیستم ایمنی بدن توصیه می شود در وعده های سحر و افطار از منابع غذایی ویتامین A منابع گیاهی شامل انواع سیبب و میوه های زرد و نارنجی مانند هویج، کدو حلوایی، موز و انواع مرکبات و منابع غذایی مانند زرده تخم مرغ ، شیر و لبنیات استفاده شود.
همچنین سعی شود منابع غذایی ويتامین D ماهی های چرب، لبنیات و زرده تخم مرغ برای افزایش سطح ایمنی بدن مصرف شود.
برای تامین ويتامین E به عنوان آنتی اکسیدان و کمک کننده به عملکرد سیستم ایمنی بدن می توان از روغن های مایع مانند کانولا، آفتابگردان وذرت در طبخ غذا و سبزیجاتی مانند اسفناج، کلم پیچ، سویا و سیب زمینی در وعده های غذایی سحر، افطار یا انواع آجیل مانند فندق، بادام، گردو در فاصله وعده افطار تا شام استفاده کرد.
مصرف منابع غذایی حاوی ويتامین C شامل انواع میوه ها و سبزیجات از جمله سبزیجات برگ سبزمانند سبزی خوردن و انواع کلم و گوجه فرنگی، جوانه های گندم، ماش و شبدر، انوع مرکبات مانند، لیمو ترش، لیمو شیرین، پرتقال، نارنگی و نارنج و کیوی در وعده افطار، شام و سحر توصیه می شود.
مصرف منابغ غذایی ويتامین های گروه B مانند انواع سبزیهای برگ سبز و میوه ها، شیر و لبنیات، انواع گوشت ها، زرده تخم مرغ ، غلات سبوس دار، حبوبات مانند نخود، انواع لوبیا، عدس، باقالا، لپه، ماش و مغزها، پسته، گردو، بادام و فندق برای ارتقای سیستم ایمنی بدن در این ایام توصیه می شود.
برای پیشگیری از پیشرفت سریع عفونت های ویروسی و تامین ويتامین B۱۲ توصیه می شود از منابع پروتئین های حیوانی از جمله گوشت قرمز، ماهی و ماکیان، تخم مرغ و لبنیات حتما مصرف شود.
دریافت آهن کافی از منابع غذایی برای تقویت سیستم ایمنی بدن در ایام روزه داری نیز توصیه می شود، آهن در منابع گیاهی و منابع حیوانی یافت می شود منابع حیوانی عبارتند از گوشت قرمز، مرغ و ماهی حاوی "آهن هم " است و منابع گیاهی شامل انواع سیبزیجات، حبوبات، میوه های تازه و خشک شده وغلات کامل "آهن غیر هم" دارند.
اگر منابع غذایی آهن به همراه غذاهای حاوی ویتامین c مصرف شوند، جذب آهن افزایش می یابد.
مصرف غذاهای غنی از رویZn شامل گوشت قرمز، مرغ ، ماهی، غلات، حبوبات و تخم مرغ برای تقویت سیستم ایمنی در هر سه وعده غذایی)سحر، افطار و شام در این ایام نیز توصیه می شود.
توصیه های تغذيه ای در ايام روزه داری
در ماه مبارک رمضان نیز مانند همیشه پیروی از برنامه غذایی متنوع و متعادل یعنی تامین انواع مختلفی از مواد غذایی به تناسب با یکدیگر و مقادیر کافی از مواد مورد نیاز برای سلامت بدن و رعایت میانه روی با محدودکردن غذاهای دارای چربی، کلسترول، قند، نمک زیاد و ترکیبات افزودنی توصیه می شود.
غذاها بر اساس محتوای پروتئین، ویتامین و موادمعدنی در ۶ گروه اصلی غذایی قرار دارند. انتخاب انواع غذاها از گروه های مختلف به شرح زیرو همچنین انتخاب مواد غذایی جایگزین در هر گروه غذایی برای بر طرف نمودن نیازهای تغذیه ای شامل آب، املاح، ویتامین ها، مواد معدنی، پروتئین و انرژی مورد نیاز بدن افراد روزه دار در سه وعده غذایی سحر، افطار و شام ضروری است.
شش گروه غذایی اصلی عبارتند از:
گروه نان و غلات : نان ها شامل سنگک، بربری، نان جو، لواش، تافتون و سایر نیان های محلی، برنج، انواع ماکارونی، رشته ها، غلات صبحانه، بلغور گندم ، بلغور جو است. توصیه بر این است که حداقل نیمی از نان و غلات مصرفی روزانه از نان سبوس دار باشد.
گروه سبزی ها: شامل انواع کاهو، اسفناج، گیریپ فروت، سبزی خوردن و سایر سبزی های برگی ، انواع کلم، هویج، بادمجان، نخود سبز، لوبیا سبز، انواع کدو، فلفل، قارچ، خیار، گوجه فرنگی، پیازو .....
گروه میوه ها: شامل انواع میوه های فصل از جمله مرکبات مانند پرتقال، نارنگی، لیمو ترش، لیمو شیرین، گریپ فروت، سییب، کیوی و ... و انواع میوه طبیعی و بدون شکر افزوده، کمپوت میوه ها ی کم شیرین بدون شکرافزوده و میوه های خشک و خشکبار.
مصرف مقادیر کافی گروه سبزیجات و میوه ها در ایام روزه داری بی تامین ویتامین ها به خصوص ویتامین C و پیش ساز ویتامین A به تقویت سیستم ایمنی بدن برای مقابله با بیماری کووید ۱۹ کمک می کنند.
گروه شیر و لبنیات: شامل شیر، ماست، پنیر، کشک و دوغ. این گروه علاوه بر تامین کلسیم و فسفر و بخشی از پروتئین، ویتامین های گروه B به خصوص ویتامین B۲ و B۱۲ را که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند، تامین می کند. توصیه بر این است که لبنیات از نوع کم چربی کمتر از ۵,۲ درصد چربی مصرف شود.
گروه گوشت و تخم مرغ: این گروه منبع تامین پروتئین حیوانی و با کیفیت بالا هستند و شامل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، میگو، بلدرچین، غاز، اردک، تخم مرغ و تخم سایر پرندگان می شود.
گروه حبوبات و مغز دانه ها: حبوبات شامل نخود، انواع لوبیا، عدس، باقالا، لپه، ماش و ... و مغزها شامل گردو، بادام، فندوق، پسته، بادام زمینی، بادام هندی و ...
در ایام روزه داری امسال، به مصرف منابع کافی پروتئین اعم از حیوانی و یا گیاهی که برای عملکرد وطبیعی سیستم ایمنی بدن برای پیشگیری از بیماری کووید ۱۹ الزامی، باید توجه شود. انواع حبوبات منبع پروتئین هستند و وقتی همراه با غلات مصرف می شوند، به عنوان جایگزین گوشت، مرغ و ماهی می تواند یک پروتئین خوب و باکیفیت را برای بدن تامین کنند.
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی