ایمنی ارگونومیک در محیط اداری
تقریبا تمام کسانی که پشت میز کار میکنند، در مقاطعی دچار عوارض و یا خستگی های دردناک و مفرط شده اند. اگر شما هم جزء آن دسته از افراد هستید، این 5 مرحله را به کار ببندید تا فضای کاری خود را به وضعیت ایمنی ارگونومیک نزدیکتر کنید و کمی آسایش و امنیت بیشتر برای روزهای کاری خود فراهم آورید.
هرکاری که مشغول انجام آن هستید را رها کنید و در این لحظه به وضعیت بدنی خود بیاندیشید و آن را در حالت کنونی بررسی کنید. آیا در شانه ها، کمر یا گردن احساس ناخوشایندی دارید؟ احتمالا کمی درد؟
یا شاید در میان کتف و بازوهای خود احساس کشیدگی یا خستگی داشته باشید؟
وضعیت ساعد، مچ ها و انگشتانتان در این لحظه چگونه است؟ آیا پس از یک کار طولانی و یا تایپ کردن یک متن مفصل، با درد و خستگی و لرزش در این نواحی روبرو میشوید؟
اغلب افرادی که با کامپیوتر کار میکنند، در حین ساعات طولانی کار و پس از آن، مشکلات و ناراحتی های مختلفی را تجربه میکنند و گاه از دردهای مزمن شکایت دارند؛ اما این موارد عموما جدی گرفته نمیشوند. در واقع عمده این عوارض را وضعیت نابسامان فضای کار بر این افراد تحمیل میکند. اما با چند راهکار عملی میتوان تغییراتی در این وضع ایجاد کرد و این آسیبها را به حداقل رساند.
ممکن است سازمانی که در آن کار میکنید، از لحاظ ایمنی و ارگونومیک تمهیداتی را برای حمایت از کارکنان خود به کار گرفته باشد، اما اگر شما آنقدرها خوش شانس نیستید که جزء این گروه از کارکنان باشید، زمان آن فرا رسیده تا خودتان دست به کار شوید و تغییراتی را در وضعیت فضای کار ایجاد نمایید. ما با متخصصان ارگونومی بسیاری مشورت کرده ایم و توصیه های آنها را در قالب راهکارهایی با شما در میان میگذاریم.
1-الگوی طبیعی بدن:
کمی فاصله میان صندلی و میزکار ایجاد کنید و سعی کنید راحت بنشینید. برای بسیاری از افراد این چیزی شبیه به فرم نشستن در اتومبیل است. کف پاها را روی زمین قرار دهید، و دستها و شانه ها را در حالت راحت قرار دهید. لگن را به پشتی صندلی مماس کنید و تکیه دهید. ستون فقرات را در راستای عمود بالای نشیمن قرار داده و پاها و دستها را در موازات هم مقابل بدن گذاشته و چند نفس عمیق بکشید. اگر عضلات شما گرفته و منقبض نیستند و احساس راحتی میکنید، احتمالا به وضع مطلوب دست یافته اید. این وضعیت توسط متخصصین و کارشناسان «الگوی طبیعی بدن» نامیده میشود. این الگو را به خاطر بسپارید. در این حالت باید بتوانید به آسانی از جا برخاسته و روی پاهای خود بایستید. شاید در ابتدا عادت کردن به تغییرات خیلی راحت نباشد، اما اگر فضای کار خود را با این حالت انطباق دهید، انجام این کار ساده تر خواهد بود.
2-وضعیت کیبورد و ماوس:
برای نزدیک شدن به «الگوی طبیعی بدن»، باید کیبورد و ماوس را طوری روی میز قرار دهید تا ساعدهای شما بتواند به حالت موازی در کنار بدن قرار گیرد و با بازوها زاویه ای حدود 90 درجه داشته باشد. هیچکدام از اندامها کشیده نشوند و عضلات در وضع استراحت باشند. در حالت ایده آل سطح کیبورد باید 7 سانتیمتر بالاتر از رانهای شما قرار گیرد، بهترین راه برای دستیابی به این حالت، استفاده از میزهایی است که کفۀ کشویی مخصوص کیبورد دارند. در غیر اینصورت میتوانید با کاهش ارتفاع میز به این حالت نزدیک شوید. بهتر است کیبورد با شیب ملایمی با کمی فاصله از بدن روبروی شما قرار داشته باشد. شیبدار بودن سطح کیبورد تا حدی وضعیت مطلوب ارتفاع آن را نیز فراهم می آورد. حتما دقت داشته باشید که نحوه قرارگیری بازوها و ساعد، مطابق الگوی مذکور باشد. حتی المقدور سعی کند به جای استفاده از جکهای کوچکی که در زیر کیبوردها قرار دارد، از میزی با کفه شیبدار استفاده کنید.
در شکل مطلوب، موقعیت قرارگیری ماوس و کیبورد باید هم عرض راستای شانه ها باشد، برای این کار بهتر است از کیبوردی استفاده کنید، که دارای صفحه اعداد (Number Pad) نیست. زیرا نام پد سبب میشود کلیدهای حروف، که ابزار اصلی کار شماست، از مرکز راستای عرض شانه ها خارج شود.
3-موقعیت صفحه نمایش:
تنظیم موقعیت صفحه نمایش کار پیچیده ای نیست. آن را به ترتیبی که در پی می آید تنظیم کنید تا وضعیت کلی فضای کار باز هم بهبود یابد.
اگر فاصله صفحه نمایش یا مانیتور از کاربر دور باشد، ناگزیر حالتی که کارشناسان به آن «رفتار لاکپشتی» میگویند اتفاق خواهد افتاد. رفتار لاکپشتی عبارت است از فرآیندی که در آن کاربر بطور غیر ارادی و بصورت مداوم گردن خود را به سمت جلو میکشد تا به صفحه نمایش نزدیکتر گردد. برای قراردادن صفحه نمایش در نقطه مناسب، به طور کامل تکیه دهید و دستان خود را به سمت جلو بکشید. در این حالت سطح صفحه نمایش باید مماس با نوک انگشتان میانی هر دو دست شما باشد.
اگر از دو صفحه نمایش استفاده میکنید آنها را بدون هیچ فاصله ای در کنار یکدیگر قرار دهید به گونه ای که محل برخورد لبه مانیتورها در مرکز ناحیه هم راستای عرض شانه باشد. چنانچه یکی از مانیتورها را بیشتر اوقات به کار میگیرید آن را در مرکز و دیگری را در کنار آن قرار دهید، اما اگر از هردو به یک اندازه استفاده میکنید، مطابق الگوی ذکر شده محل تلاقی آنها را در مرکز قرار دهید. سپس برای تنظیم زاویه بین دو مانیتور دستهای خود را بکشید و کمی از هم باز کنید، به طوری که نوک انگشتان شما در نقطه ای مشابه با سطح هر یک از دو صفحه نمایش قرار داشته باشد و آنها را در زاویه ای بیش از 150 درجه نسبت به یکدیگر تنظیم کنید. برای قرار دادن لوازم دیگر در کنار مانیتور، از قبیل گوشی تلفن یا پایه نگهدارنده اسناد نیز مطابق همین روش عمل کنید.
جهت تنظیم ارتفاع صفحه نمایش میتوانید یک ترفند ارگونومیک را به کار ببرید: در حالی که صورت شما درست در جهت روبروست، چشمان خود را ببندید و سپس به آرامی آنها را باز کنید. اولین نقطه ای که نگاه شما با آن برخورد میکند، باید اندکی بالاتر از مرکز صفحه نمایش باشد. اگر وضعیت صفحه نمایش خیلی با این حالت فاصله دارد، از تنظیمات ارتفاع پایه مانیتور جهت حصول وضع مطلوب استفاده کنید، در غیر اینصورت با تغییر ارتفاع میز یا به کار گیری اشیایی مثل کتاب در زیر پایه آن این به این حالت نزدیک شوید. همچنین برای جلوگیری از بازتاب و قرار گرفتن در کانون تشعشعات، زاویه صفحه نمایش نسبت به امتداد افق باید در حدود 100 درجه باشد.
4-تنظیم صندلی:
صندلی اداری شما، مهمترین دوست ارگونومیک شماست. از گردن و کمر شما مراقبت نموده و الگوی نشستن شما را حفظ میکند. صندلی های اداری مختلفی برای انتخاب وجود دارند، اما برای این کار باید نکات مهمی را در نظر داشته باشید؛
دوباره به «الگوی طبیعی بدن» فکر کنید. با لگن و کمر مماس به تکیه گاه و ستون فقرات دقیقا در بالای راستای لگن. صندلی اداری ارگونومیک باید از این اصول پشتیبانی نموده و از ناحیه گردن و گودی کمر محافظت ویژه ای به عمل آورد. وقتی به شکل صحیح روی صندلی مینشینید، باید فضایی تقریبا به اندازه یک مشت گره کرده، مابین لبه جلویی نشیمنگاه صندلی و پشت زانوهای شما فاصله باشد. برای حصول این وضعیت صندلی باید با ابعاد بدنی شما سازگار بوده و تکیه گاه آن در حالت کمی بازتر از قائم قرار داشته باشد. ارتفاع صندلی نیز باید به گونه ای باشد که پاهای شما نه در حالت آویخته، بلکه کف پا کاملا روی زمین قرار بگیرد. امتداد رانها باید کمی پایین تر از تهی گاه باشد. در مورد افرادی که قد آنها نسبتا کوتاه است، استفاده از یک زیرپایی استاندارد توصیه میگردد و افراد بسیار قدبلند باید ارتفاع میز را تغییر دهند. اگر با همه این اقدامات به وضعیت دلخواه دست نیافتید، یا امتداد رانهای شما بیش از حد بالا بود، صندلی شما نیاز به تنظیم یا تعویض دارد.
5-تحرک فیزیکی:
پس از عمل کردن به تمام موارد فوق، نکته راهبردی مهم دیگری وجود دارد که نباید آن را نادیده گرفته یا فراموش کنید؛ فعالیت فیزیکی.
حداقل ساعتی یک بار دست از کار بکشید، از جای خود برخاسته و در اتاق قدم بزنید. اگر مقدور است کمی نرمش کنید و عضلات خود را بکشید. دستها، شانه ها، گردن و کمر را پیچ و تاب بدهید، و پس از چند دقیقه به سر کار خود بازگردید. این امر سبب جلوگیری از التهاب و اتساع رگها و گرفتگی عضلات شده و وضعیت بدنی شما را در حین کار بهبود میبخشد. اگر مشغله کاری شما زیاد است، برای این امر زنگی را تنظیم کنید تا وقت تنفس و استراحت کوتاه را به شما یادآوری نماید.