روزهای گذشته، حادثه تلخ کشته شدن ده ها نفر از هم میهنانمان در شهرستان سقز استان کردستان تیر بزرگی به قلب بسیاری از مردم بود تا جایی که در استان کردستان عزای عمومی اعلام شد و سازمان های بسیاری مسئول پیگیری دلایل این اتفاق تلخ شدند. امیدواریم هیچ زمانی، اتفاقی مشابه برای شما و عزیزان تان رخ ندهد اما چند ثانیه قبل از مرگ، هیچ کدام از حاضران در این مراسم عروسی تصور نمی کردند که تا ثانیه هایی دیگر قرار است بزرک ترین تراژدی این روزهای کشورمان را باعث شوند. مرگ از آنچه تصور می کنیم به ما نزدیک تر است اگر ایمنی رعایت نشود و اهمیتی برای آن قایل نباشیم.
تصور کنید شما هم جزو یکی از ده ها نفری بودید که در حین شادی یک مراسم عروسی، گرفتار آتش سوزی شدید و باید از بین این جمعیت خودتان را به در خروجی برسانید. تلخ تر از این امکان دارد که راه های خروجی را بسته شده ببینید و آدم های اطراف تان را گرفتار و خشمگین و ترسیده؟ داستان حادثه تلخ یک تالار عروسی در شهرستان سقز از این هم تلخ تر بود و متاسفیم که باید شما را در جریان جزییات آن قرار دهیم.
زمانی که شایعه آتش سوزی در سالن پخش شد، حاضران به‌دلیل ترس در کمتر از چند ثانیه به طرف درهای خروجی هجوم برده و تعداد زیادی زیر دست و پا مانده و جان خود را از دست داده‌اند.متاسفانه دو نفر از افراد فوتی پسر 4 و 8 ساله، دو نفر دختر 4 و 8 ساله و پنج نفر هم خانم 35 تا 60 ساله بودند. یعنی سه گروهی که در هنگام فرار از محل حادثه کمترین توان برای مقابله با دیگران را دارند و معمولا در حوادث مشابه بیشترین آسیب را می بینند. این حادثه نشانه ای بود از اتفاقی که بایستی به یک الزام در ساخت خانه و ادارات تلقی شود. بحث مهم «ایمنی راه های ورود و خروج»
تمایلی كه در 30 سال اخیر برای احداث ساختمانهای بلند و بزرگ بوجود آمده است، مهندسین ایمنی را با چالش های فراوانی مواجه کرده است. ساختمان سازی برای سرمایه گذاران و پیمانكاران جذابیت های زیادی دارد زیرا بازگشت سرمایه به خصوص در مراكز شهرها كه حداكثر استفاده از زمین به عمل می آید، با سود همراه است. با این وجود روش های مدرن ساخت و ساز، ارتفاع بلند، مصالح ساخ تمانی قابل اشتعال، طراحی های داخلی ومحدودیت های موجود به همراه افزایش تراكم جمعیت و لوازم قابل اشتعال، مشكلات فراوانی را برای متخصصان وطراحان ایمنی ایجاد كرده است. یكی از این مشكلات پخش دود و حرارت ناشی از آتش سوزی در ساختمان و كاهش توانایی فرار متصرفان درساختمان های بزرگ می باشد كه سالانه جان صدها نفر از دست می رود.تصویر دود و شعله، ترس را به حاضران منتقل و در نتیجه امکان همراهی و تعامل با دیگران را از آنها سلب می کند. در نتیجه هجوم به مسیرهای خروجی بیش از قبل شده و این کار می تواند باعث بروز مشکلات عدیده دیگر شود.
بر اساس ضوابط تدوین شده در مقررات ملی ساختمان هر بنا، هر بخش از یک بنا و هر ساختمان باید به راههای خروج اصولی، کافی و بدون مانع مجهز شود تا در صورت بروز حریق در آن، خروج به موقع یا فرار بهنگام همه متصرفان به راحتی میسر باشد. به این منظور باید نوع، تعداد، موقعیت و ظرفیت راههای خروج در هر بنا با توجه به وسعت و ارتفاع همان بنا، متناسب با ویژگیهای ساختمان و تصرف، طرح شده و با رعایت تعداد و خصوصیات متصرفان(به ویژه خصوصیات آنهایی كه بیش از دیگران در معرض خطر قرار می گیرند)، پیش بینی های لازم برای هدایت اشخاص به خارج از بنا و یا مكانهای امن در داخل بنا صورت گیرد.
هیچ بنا یا ساختمانی نباید به گونه ای جرح و تعدیل شود یا به تصرفی جدید تغییر داده شود که تعداد، عرض، کارایی یا ایمنی خروج های آن به مقدار کمتر از آنچه كه قبلاً بوده است كاهش یابد.
تمام تجهیزات، افزارها، اقدامات و شرایطی که کارایی و عملکرد درست راههای خروج را كنترل و تضمین می كنند باید بنحوی طرح و به كار گرفته شوند كه در هیچ مورد، ایمنی جان انسانها فقط به یك مورد یا وسیله وابسته نشود. از این رو، هر جا كه لازم باشد باید تدابیر اضافی اتخاذ شود تا چنانچه یكی از راههای خروج قابل استفاده نبود یا مؤثر واقع نشد، راه دیگری به كار آید.
طراحی، ساخت، پرداخت، تجهیز، نگهداری و اداره کردن هر بنـا و راههـای خروج آن باید به گونه ای برنامه ریزی شود که در صورت بروز حریق، متصرفان فرصت کافی برای خروج ایمن داشته باشند و در آتش و دود، گازهای سمی یا هول و هراس احتمالی گرفتار نشوند و جان و ایمنی انسانها فدای سهل انگاری و نادیده گرفتن خطرات بالقوه در بنا نشود.
در هر بنا یا هر بخش از یک بنا، خروجها باید تا حد امکان در مکان هایی طرح شوند كه متصرفان بتوانند به وضوح آنها را ببینند. در غیر اینصورت هر راه منتهی به خروج باید آنچنان كه هر متصرف از نقطه بنا بتواند به سرعت راه فرار را پیدا كند، به طرزی آشكار و مشخص علامتگذاری شود كه راه منجر به مكان امن، به روشنی مشخص باشد و متصرفان در پیچ و خمهای ساختمان و مكانهای بن بست گرفتار نشوند.
استفاده از هرگونه قفل یا وسیله سد کننده در مسیرهای خروج که احیاناً فرار بموقع را مانع شود ممنوع است، مگر در برخی از تصرفها مانند مراکز بازپروری و بهداشت روانی و یا ندامتگاهها. در این گروه از بناها نیز استفاده از قفل فقط در شرایطی مجاز خواهد بود كه مراقبین بطور دائم در حال انجام وظیفه بوده و یا تدابیر مؤثری برای خارج كردن متصرفان در مواقع اضطرار اتخاذ شده باشد.
در هر بنا یا ساختمان که به دلیل بزرگی ابعاد و اندازه و یا ویژگیها و جزئیات طرح یا مشخصات نوع تصرف، به هنگام بروز حریق در یک بخش، امکان بی خبر ماندن و غافلگیر شدن متصرفان در دیگر بخش ها موجود باشد، باید مطابق ضوابط این مقررات در تمام بنا یا بخشهایی كه لازم است، شبكه های هشدار و اعلام حریق نصب شود. به كمك این شبكه ها و انجام تمرینهای منظم فرار از حریق باید این اطمینان حاصل آید كه تمام متصرفان در هر نقطه از بنا در همان لحظات اولیه از بروز حریق آگاه شوند و بتوانند در زمان پیش بینی شده بنا را ترك كنند.