فرش قرمزِ کارفرمایان برای بازرسان ایمنی کار/ بازرسی‌ها باید ناگهانی باشد
نظارت درست بر ایمنی کارگاه‌ها از سوی کمیته‌های حفاظت فنی در کارگاه‌ها و بازرسان کار که به صورت از پیش تعیین شده یا ناگهانی به بازدید از محیط‌های صنعتی و کارگاهی می‌پردازند، اهمیت ویژه‌ای دارد اما آنچه اهمیت ویژه‌ای دارد، وظایف و نقش مدیران میانی و بالادستی و کارفرماها در کاهش حوادث کار است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، چرا حادثه کار داریم؟ این پرسشی است که پاسخ ریشه‌ای به آن می‌تواند در ایجاد شرایط ایمن در صنایع و کارگاه‌ها موثر باشد. هرگاه صحبت از حوادث کار می‌شود، علل ناایمن و شرایط ناامین را به عنوان علل ناایمن برمی‌شمارند اما معمولاً در مورد ریشه‌ها سکوت اختیار می‌کنند یا به آن نمی‌پردازند. امروزه عمده تیغ انتقادات در حوادث کار به سمت بازرسان کار گرفته می‌شود. مسلماً نظارت درست بر ایمنی کارگاه‌ها از سوی کمیته‌های حفاظت فنی در کارگاه‌ها و بازرسان کار که به صورت از پیش تعیین شده یا ناگهانی به بازدید از محیط‌های صنعتی و کارگاهی می‌پردازند، اهمیت ویژه‌ای دارد اما آنچه اهمیت ویژه‌ای دارد، وظایف و نقش مدیران میانی و بالادستی و کارفرماها در کاهش حوادث کار است.
نقش مدیران میان و بالادستی در حوادث کار در کارگاه‌ها
به گفته شهرام غریب (کارشناس ایمنی و بهداشت کار HSE)؛ مدیران میانی و بالادستی با تدبیر خود می‌توانند در کاهش حوادث کار در صنایع و کارگاه‌ها موثر باشند. فرهنگ‌سازی مبتنی بر آموزش‌های مبنی بر ایمنی کار، تدبیر و آموزش‌های اصولی و پایه‌ای عوامل مهمی هستند که مدیران در حین تعریف کار و پروژه‌ها در کارگاه تولیدی باید به آن توجه کنند.
او می‌افزاید: نحوه برخورد و پافشاری یک مدیر بر کنترل شرایط در یک پروژه اهمیت ویژه‌ای دارد. اگر مدیری دانش کافی در خصوص ایمنی کار داشته باشد، خودش خطرات را می‌شناسد. در عین حال حضور متخصصین HSE نیز در این یک کارگاه در کنار مدیران ضروری است. افرادی که به شرایط ایمنی کارگاه آگاهی داشته باشند.
به گفته این کارشناس ایمنی کار؛ پافشاری مدیران میانی از این جهت مهم است که ممکن است از طریق کارفرما برای حاکم کردن شرایط ایمن در کارگاه تولیدی مقاومت شود. این فرد آنقدر باید مداومت و اصرار داشته باشد تا شرایط ایمن کارگاه را به عنوان قدرت یک صنعت به مدیران بشناساند و افراد را قانع کند.
مدیران اجرایی وضعیت آمار و درصد رشد حوادث کار در کارگاه‌ها را بسنجند
غریب تصریح می‌کند: آیا فقط مسئول ایمنی کارگاه و کمیته‌های حفاظت فنی؛ مسئول سلامت کارگاه هستند؟ آیا یک مدیر اجرایی داخلی که برنامه‌ریزی برای یک پروژه را انجام می‌دهد، نباید نگران جان کارگران باشد؟ حرف ما این است که مدیران نیز وظایفی در قبال ایمنی کارگاه‌ها دارند، چنانکه در صورت وقوع حادثه بی‌احتیاطی مدیران میانی و اجرایی نیز می‌تواند به عنوان درصدی از علل حادثه کار در کارگاه تولیدی شناخته شود.
طبق اظهارات غریب؛ باید این فرهنگ را به وجود بیاوریم که مدیران اجرایی وضعیت آمار و درصد رشد و کاهش حوادث کار در کارگاه‌ها نسبت به ماه و سال قبل سنجیده و مدام مورد بررسی قرار دهد و اشتباهات موجود را بسنجد چراکه ما معتقدیم هیچ حادثه‌ای به صورت آنی اتفاق نمی‌افتد و قبل از وقوع حادثه، نشانه‌ها خبر می‌کنند.
او ادامه می‌دهد: ممکن است یک مدیر ایمنی با انتقال انرژی به نیروها و با تدبیر و فعالیتش کنترل حوادث را در دست بگیرد اما متأسفانه خیلی از مدیران تخصص کافی ندارند.
مسئولان حفاظت فنی کارگاه‌ها باید روانشناسی قوی باشند
به گفته غریب؛ مسئولان حفاظت فنی کارگاه‌ها باید روانشناسی قوی نیز باشند. اینکه این افراد در شرایط مختلف کارگاه چه تعاملی با کارگران و کارفرما داشته باشند، امری تعیین‌کننده است. ممکن است جایی لازم باشد با آرامش برخور کند و یا جایی لازم باشد که مقرراتی و دستوری عمل کند. متاسفانه در بسیاری از موارد دستورات ارجح‌تر از دستورالعمل‌ها می‌شود.
او می‌افزاید: گاهاً مدیران شرایط کار را به کارگران تحمیل می‌کنند و می‌گویند کار باید به صورت ضرب‌العجلی انجام بگیرد. اما مگر نباید اول برای پروژه برنامه‌ریزی صورت بگیرد، خطرات بررسی شود، برنامه فنی و مهندسی وجود داشته باشد؟ این‌ها برای پیشرفت و ارتقای کار ضروری است. نباید با این نوع نگاه جان نیروی انسانی و کارگران به خطر انداخت چراکه حتی در این صورت آبرو و سابقه یک کارگاه صنعتی به خطر می‌افتد.
چگونه اعتبار کارگاه‌ها با حوادث کار به خطر می‌افتد؟
به گفته او؛ مهم‌ترین بازوی یک صنعت؛ نیروی انسانی آن است. از این‌رو باید سلامت جسمی و روحی کارگران به صورت مداوم مدنظر قرار بگیرد. این مسئله مبنای تفکر ایمن در کارگاه‌ها را تشکیل می‌دهد. اگر حوادث بزرگ در یک کارگاه اتفاق بیفتد، زیر سایه این بی‌اعتباری تحمیل شده به یک واحد تولیدی، گرفتن پروژه و قراردادهای کارگاه نیز مختل خواهد شد؛ در نتیجه آن واحد تولیدی تعدیل نیرو کرده و و به لحاظ اقتصادی ضعیف می‌شود. در نتیجه تعدیل نیرو نیز پروژه‌های در دست انجام کارگاه نیز با کارگران کمتر و شرایط ناایمن‌تری پیش خواهد رفت. همین امر سبب می‌شود تا مجدداً شاهد حوادث کار در آن کارگاه باشیم. بنابراین مسئله ایمنی کار یک مسئله مهم برای هر صنعتی خواهد بود.
به گفته این کارشناس ایمنی و بهداشت و کار؛ مطابق آمار جهانی از هر سیصد حادثه‌ای که در اثر شرایط ناایمن به یک کارگاه تحمیل می‌شود، ۲۰ تا ۳۰ مورد باعث آسیب جزئی می‌شود که ممکن یک مورد از آنها باعث آسیب جدی چون معلولیت کارگر یا مرگ شود و حتی ممکن است این حادثه حوادث کار بزرگی باشند که به اعتبار کارگاه آسیب زده و جان کارگران زیادی را می‌گیرند.
او می‌افزاید: هزینه‌های حوادث کار همیشه هزینه‌های مستقیمی نیستند که کارفرما بتواند با بیمه‌های مسئولیت مدنی آن را از دوش خود باز کند. گاهاً این هزینه‌ها غیرمستقیم هستند که آثار و تبعات آن همواره با یک برند تولیدی باقی خواهند ماند.
غریب بیان داشت: وقتی صحبت از بحث آموزش ایمنی به کارگران می‌شود؛ تصور می‌شود که باید کلاس‌هایی برای کارگران برگزار شود و نهایتاً به آنها مدرک ایمنی داده شود. درحالیکه این شامل آموزش قبل از شروع کار است. آموزش‌های دوره‌ای متخصصین ایمنی که بالای سر کار و در واقع در حین انجام پروژه‌ها اعمال می‌شود، امری ضروری است که غالباً مغفول می‌ماند.
اختلال در ایمنی کارگاه‌ها با فرش قرمز کارفرماها برای بازرسان کار
شهرام غریب مشکل مهم دیگر در اختلال در ایمنی کارگاه‌ها را فرش قرمز کارفرماها برای بازرسان کار دانسته و می‌افزاید: متاسفانه در برخی بازرسی‌های ادارات کار از کارگاه‌ها شاهد هستیم که کارفرما تمام شرایط را به صورت مصنوعی کنترل کرده و عملاً برای بازرسان کار فرش قرمز ایمنی کار پهن می‌کنند. غالباً نیز فردای بازرسی شرایط کارگاه به همان حالت ناایمن قبل بازمی‌گردد و بازرسی‌ها بی‌نتیجه می‌شوند.
وی در ادامه بیان کرد: ما معتقدیم بهترین نوع بازرسی‌ها ناگهانی است. البته مانورهای حوادث کار نیز نقش مهمی دارند و خوب هستند. در این مانورها کارگران و مسئولان ایمنی کار برای یک حادثه کار به صورت مانور آزموده می‌شوند و تجربه کسب می‌کنند. در این صورت می‌توانند در خصوص زمانبندی امداد به حادثه‌دیدگان سابقه و تجربه به دست بیاورند.
این کارشناس ایمنی و بهداشت کار می‌گوید: در عین حال مدیران ارشد صنایع باید به بحث‌های ایمن‌سازی کارگاه قبل و در حین کار ورود کنند و الزامات سازمانی را فراهم آورند. استخدام نیرو بر اساس توانایی نیز امری مهم است. بر ایمنی در حین کار بیش از ایمنی قبل از کار باید توجه کرد.
غریب معتقد است؛ برخورد قاطع و شدید با هر یک از پرسنل کارگاهی چه کارگران و چه مدیران در صورتی که الزامات ایمنی کارگاه را که توسط کمیته‌های حفاظت فنی آن کارگاه می‌تواند تهیه شود و در اختیار پرسنل قرار بگیرد، مسئله‌ای مهم است. همین افراد خاطی هستند که عامل بروز حادثه کار در کارگاه‌ها هستند. اگر مقررات به صورت سفت و سخت اعمال شود، چنین اتفاقاتی نیز نمی‌افتد.
ایشان در پایان خاطرنشان می‌کند: البته تفکر تیمی در پروژه‌ها برای حفظ ایمنی کارگاه مهم‌تر است. در تفکر تیمی ایمنی همه پرسنل مراقبت ایمنی کارگاه را مدنظر قرار می‌دهند که تاثیر بیشتری خواهد داشت.