البته در ماه‌های اخیر کارشناسان و حتی مسوولان سازمان محیط زیست مخالفت خود را در ارتباط با تولید خودروهای دیزلی اعلام کرده‌اند. آقای عیسی کلانتری، رییس سازمان حفاظت محیط زیست که برخی اقدامات وی از جمله مسأله انتقال آب از خزر به سمنان با انتقادات گسترده کارشناسان روبه‌رو شده اما این بار در نامه‌ای دلایل مخالفت سازمان متبوعش با تولید سواری‌های دیزلی را اعلام کرده است.
شرکت تحقیقات، طراحی و تولید موتور ایران‌خودرو اصلی‌ترین متقاضی و نهاد پیگیر برای تولید خودروهای دیزلی در کشورمی باشد. این شرکت در حالی پیگیر این موضوع است که تجربه تولید، استفاده و کاهش بهره‌گیری از این نوع موتورها در کشورهای توسعه‌یافته جهان در دسترس بوده و قابل تأمل است. شرکت آلمانی فولکس‌واگن یکی از معدود شرکت‌های جهانی خودروسازی است که همچنان تحقیقات گسترده‌ای روی ساخت خودروهای دیزلی انجام می‌دهد.
اگرچه کارشناسان بسیاری هم عقیده دارند خودروهای دیزلی کم‌هزینه بوده و مقرون به صرفه هستند اما مروری بر هزینه‌های آلودگی هوا و تهدید سلامت شهروندان این مسأله را کاملاً از ذهن از بین می‌برد. شرکت فولکس‌واگن آلمان در حالی همچنان بر تولید خودروهای دیزلی اصرار دارد که رسوایی دروغگویی درباره میزان آلایندگی خودروهای دیزلی این شرکت همچنان در اروپا و آمریکا که مقصد بسیاری از تولیدات دیزلی این شرکت بود، از یاد نرفته است.
البته غیر‌از سرمایه‌گذاری سنگین فولکس‌واگن در زمینه تولید خودروهای دیزلی، این شرکت برای تولید خودروهای الکتریکی هم اقداماتی انجام داده و قرار است نخستین خودروی برقی این شرکت تا سال 2020 وارد بازار شود.خودروهای دیزلی که تاکنون در اروپا تولید شده و هم‌اکنون فعالیت می‌کنند، 6 مرحله از بابت دریافت استاندارد را پشت سر گذاشته و در حال حاضر خودروهای سبک و سنگین دیزلی با استاندارد یورو6 در اروپا تولید و به کار گرفته می‌شوند.
اما تحقیقات صورت‌گرفته درباره خودروهای دیزلی از بابت پاس‌کردن آزمون‌های آلایندگی نشان می‌دهد که بهترین‌های دیزلی همچنان از انواع بنزینی آلاینده‌تر هستند. انجام تست‌های سنگین و دقیق این مساله را اثبات کرده است که خودروهای دیزلی به‌طور سیستماتیک مقادیر زیادی اکسید نیتروژن هنگام رانندگی در شرایط واقعی را منتشر می‌کنند.
این موضوع در تحقیقات دانشمندان شورای بین‌المللی حمل‌و‌نقل پاک (ICCT) که یک سازمان مستقل غیرانتفاعی بوده و در برلین مستقر است، مورد توجه قرار گرفته است. این شرکت نخستین نتایح طرح ابتکاری خود را که انجام داده، منتشر کرده است.در تحقیق صورت‌گرفته حدود ۴،۸۵۰ مدل خودرو با استانداردهای یورو ۳ تا یورو ۶ آزمایش شدند و در نهایت تمام خودروهای مدل یورو ۳، ۴ و ۵ مجهز به پیشرانه دیزلی رتبه ضعیفی دریافت کردند. همچنین ۹۱ خودروی یورو ۶ نیز در رتبه قرمز قرار گرفتند.
هدف اشتباه
آقای عیسی کلانتری، رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست در نامه‌ای که خطاب به مصطفی میرسلیم، مؤسس شرکت تحقیقات، طراحی و تولید موتور ایران‌خودرو اینگونه گفتند بار دیگر مخالفت خود را با تولید سواری دیزلی اعلام کرده است.وی با اشاره به تجربیات جهانی در زمینه آلایندگی خودروهای دیزلی و نیز اهمیت در نظر گرفتن تبعات توسعه اقتصادی در بخش‌های مختلف نوشته است:
«در طول تمام سال‌هایی که تولید خودروهای سواری دیزلی در ایران ممنوع بود، کشورهایی در دنیا تجربه‌های عملی آن را در جوامع خود پیاده کردند که از این قبیل می‌توان به کشورهای اروپایی اشاره کرد. تولید خودروهای سواری دیزلی در اروپا در اواخر دهه ۹۰ و اوایل قرن ۲۱ میلادی رواج پیدا کرد که علت عمده آن نیز همین رویکرد انرژی و کاهش مصرف سوخت بود.»
کلانتری در بخش دیگری از نامه خود با بیان تبعات این اقدام اروپایی‌ها آورده است: «پس از اجرای این تصمیم و به فاصله چند سال، نخستین اثرات منفی این سیاست در اروپا بروز کرد و مهم‌ترین آن آلوده شدن هوای اکثر شهرهای بزرگ و پرجمعیت اروپایی بود که مشخص شد عامل اصلی آن خودروهای دیزلی است.
با معلوم شدن عواقب منفی این تصمیم، سیاست‌گذاران اروپایی برای کنترل سختگیرانه‌تر آلایندگی خودروهای دیزلی (که ثمره آن استاندارد بسیار سختگیرانه یورو۶ است) و محدود‌کردن تولید آن گام برداشتند، به نحوی که سهم این خودروها در سبد تولیدی خودروسازان اروپایی از ۵۵ درصد در سال ۲۰۱۲ به ۴۴ درصد در سال ۲۰۱۷ رسید که معنی آن کاهش تولید سالانه بیش از ۵۰۰هزار خودروی سواری دیزلی در اروپاست.»
ایشان افزود: این روند نشان می‌دهد کشورهای اروپایی که سالیان دراز تجربه تولید و استفاده از خودروهای دیزلی را دارند، تنها راه چاره را ممنوعیت تولید و حذف این خودروها از ناوگان‌شان دیده‌اند که می‌تواند به عنوان یک الگو برای دستیابی به تجارب کشورهای موفق و با کمترین هزینه و بدون آزمون و خطا مورد توجه سیاست‌گذاران کشور ما قرار گیرد.
کلانتری در ادامه با ذکر نمونه‌هایی از کشورهای مختلف اروپایی که تمرکز خود را بر تولید خودروهای الکتریکی قرار داده‌اند، آورده است: «بهتر بود هزینه‌ای که برای توسعه و طراحی موتور سواری دیزلی در آن مجموعه صورت گرفت، در راستای طراحی و پایه‌ریزی تولید خودروهای برقی صرف می‌شد که هم به لحاظ صرفه‌جویی در مصرف سوخت و هم از سایر مناظر محیط زیستی و آینده‌نگری برای کشور مفیدتر است. براساس ادعای مدیران پروژه، حدود ۵۰ میلیون یورو برای طراحی و تولید این موتور دیزلی هزینه شده است.»
رییس سازمان محیط‌زیست همچنین به مقدار آلایندگی خودروهای دیزلی موجود در تهران بیان کرد: «گزارش‌های زیادی نشان‌دهنده این مهم است که باوجود اینکه تعداد خودروهای دیزلی از میان کل وسایل نقلیه در شهر تهران، حدود سه درصد است، عامل اصلی آلودگی هوای شهر تهران (سیاهه انتشار سایر کلان‌شهرها در دست تهیه است) خودروهای دیزلی هستند. در طول سالیان گذشته دولت از کنترل آلایندگی این خودروها تاحدودی ناتوان بوده است و منطقی نیست که با افزودن به شمار این خودروها چالش‌های پیش رو را افزایش داد.»
پایان شاهنامه
کلانتری همچنین با اشاره به کاهش مصرف سوخت در خودروهای دیزلی سبک در مقایسه با خودروهای بنزینی که حدود 160 دلار در سال برآورد شده؛ هزینه‌های آلایندگی، تعمیر و نگهداری این خودروها را حدود180 دلار برای هر خودرو اعلام کرده که نشان‌دهنده زیان اقتصادی این خودروهاست. رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست همچنین در بخش‌های پایانی نامه خود به مساله تلاش برخی نیروهای ایران‌خودرو برای حذف قانون نصب فیلتر دوده اشاره کرده و گفته است:
«نکات بالا اصول مخالفت این سازمان با تولید خودروهای سواری دیزلی است که هریک از بندهای فوق به‌طور کامل، جزئی و فنی در گزارش پیوست تشریح شده است. امید است آن شرکت با هم‌اندیشی همکاران این‌جانب در سازمان حفاظت محیط‌زیست با ارائه طرح‌های سنجیده و سازگار با محیط‌زیست در حوزه حمل‌و‌نقل و تولید وسایل نقلیه هم ملاحظات اقتصادی و هم ملاحظات زیست محیطی را مدنظر قرار دهد و در جهت پیشرفت همزمان صنعت خودرو و حفظ محیط‌زیست کشور، گام‌های مؤثر برداشته شود.»