دستورات و سفارشات امام کاظم علیه السّلام در زمینه خواص خوراکی ها و چگونگی برخورد با بیماریهای بدن هم به نوبه خود می تواند به عنوان دستورالعملهای مفید و نسخه های پیشگیرانه برای بسیاری از ناراحتی های ما باشد.مروری کوتاه بر فرمایشات آن حضرت ما را در راه دستیابی به این مهم یاری می کند.
از آنجا که معده مهمترین نقش را در بروز بیماریها و ناتوانی های مختلف بدن دارد بحث را با توصیه امام موسی کاظم(ع) در مورد تقویت معده شروع می کنیم. ایشان در این مورد می فرمایند: کانَ دَواءُ أمیرِالمُؤمِنینَ علیه السلام السَّعتَرَ ، وکانَ یَقولُ: إنَّهُ یَصیرُ لِلمَعِدَةِ خَملاً ، کَخَملِ القَطیفَةِ؛ داروى امیرمؤمنان علیه السلام ، آویشن بود . ایشان مى فرمودند: « آویشن براى معده ، پُرزى همانند پُرز پارچه هاى مخمل مى شود» .
امام کاظم علیه السّلام در یک نگاه کلی به بیماری و وجود درد در بدن می فرمایند: إذا مَرِضَ المؤمنُ أوحَى اللّه ُ عز و جل إلى صاحِبِ الشِّمالِ: لا تَکتُبْ على عَبدی مادامَ فی حَبسی ووَثاقی ذَنبا . ویُوحی إلى صاحِبِ الَیمینِ أنِ اکتُبْ لِعَبدی ما کُنتَ تَکتُبُهُ فی صِحَّتِهِ مِن الحَسَناتِ؛ هرگاه مؤمن بیمار شود ، خداوند عز و جل به فرشته دست چپ او وحى فرماید که براى بنده ام ، تا زمانى که در زندان و بند من است ، گناهى منویس و به فرشته دست راست او وحى مى فرماید که همان حسناتى را که در زمان سلامتى بنده ام مى نوشتى ، برایش بنویس .
ایشان در یک توصیه حکیمانه در مورد چگونگی برخورد با بیماری فرموده اند: اِدفَعوا مُعالَجَةَ الأَطِبّاءِ مَا اندَفَعَ الدّاءُ عَنکُم ؛ فَإِنَّهُ بِمَنزِلَةِ البِناءِ قَلیلُهُ یَجُرُّ إلى کَثیرِهِ ؛ تا زمانى که بیمارى ، به جد با شما درگیر نشده است ، درگیر معالجه طبیبان نشوید ، که درمان به مانند ساختمان است که مقدار کمى از آن ، شخص را به مقدار فراوانش مى کشاند .
همچنین امام کاظم علیه السّلام در مورد استفاده به جا و طریقه صحیح مصزف دارو فرمودند: لَیْسَ مِنْ دَواءٍ اِلاّ وَ هُوَ یُهَیِّجُ داءً وَلَیْسَ شَىْ ءٌ فِى الْبَدَنِ اَنْفَعَ مِنْ اِمْساکِ الْیَدِ، اِلاّ عَمّا یَحْتاجُ اِلَیْهِ؛ هیچ دارویى نیست؛ مگرآنکه دردى را تحریک مى کند. براى بدن، چیزى سودمندتر از امساک ونخوردن نیست، مگر آنچه که مورد نیاز بدن باشد.
در عین حال میانه روی چیزی است که در همه حال مورد تاکید امام کاظم علیه السّلام بوده است. آن حضرت فرمودند: اگر مردم در خوردن اعتدال می روزیدند، بدنهای شان سالم می ماند.
چند دستورالعمل مهم از امام موسی کاظم(ع):
- مَن أکَلَ اللَّحمَ بِالبَیضِ کَبُرَ عَظمُ وَلَدِهِ؛ هر کس تخم مرغ و پیاز و روغن زیتون بخورد ، استخوان فرزندش درشت خواهد شد .
- قَصَبُ السُّکَّرِ یَفتَحُ السُّدودَ ، ولا داءَ فیهِ ولا غائِلَةَ؛ نیشکر ، گرفتگى هاى مجارى و رگ ها را باز مى کند و هیچ بیمارى و بدى اى در آن نیست.
- غَسلُ الرَّأسِ بِالسِّدرِ یَجلِبُ الرِّزقَ جَلباً ؛ شستن سر با سدر ، روزى آور است .
- الحَمّامُ یَومٌ ویَومٌ لا ، یُکثِرُ اللَّحمَ ، وإدمانُهُ فی کُلِّ یَومٍ یُذیبُ شَحمَ الکُلیَتَینِ ؛ حمّام رفتن یک روز در میان ، گوشت بدن را مى افزاید ؛ امّا عادت به آن در هر روز ، پیهِ کلیه ها را آب مى کند .
- اَللَّحْمُ یُنْبِتُ اللَّحْمَ، مَنْ اَدْخَلَ جَوْفَهُ لُقْمَةَ شَحْمٍ اَخْرَجَتْ مِثْلَها داءً؛ «گوشت»، گوشت را مى رویاند. هر کس یک لقمه چربى وارد بدن خود کند، به همان اندازه «درد» را از بدن خارج می کند.
- لاتَدخُلوا الحَمّامَ عَلَى الرِّیقِ وَلاتَدخُلُوهُ حَتّى تَطعَمُوا شَیئا ؛ ناشتا وارد حمّام نشوید . وارد حمّام نشوید مگر آن که چیزى خورده باشید .
- امام کاظم ع فرمود : حجامت باید بعد از خوردن غذا باشد زیرا اگر انسان طعام خورده و حجامت کند ٬ خون جمع شده و بیماری را از بدن بیرون کند ولی اگر انسان قبل ازخوردن غذا حجامت کند خون از بدنش خارج شده ولی بیماری در بدنش خواهد ماند.