در کارخانه فولاد یزد طی یک هفته دو کارگر کشته و یک کارگر مصدوم شدند. بالا رفتن حوادث کار در این کارخانه نگران‌کننده است و همین فضا به لحاظ روانی و شرایط کار می‌تواند محمل حوادث دیگری نیز باشد. این است که اقدامات و الزامات فوری برای بازگشت به شرایط نرمال و ایمنی در این کارخانه باید صورت بگیرد. طی روزهای گذشته بر اثر حادثه برق گرفتگی یک کارگر جوان ۳۶ ساله در «فولاد یزد» جان خود را از دست داد و کارگری دیگر مصدوم شد. چندی قبل‌تر یکی از واحدهای تولیدی کارخانه فولاد یزد در خط تولیدی خود دچار اشکال شده و یکی از مهندسان این بخش بر اثر گازگرفتگی جان باخت. غلامحسین عشقی (کارشناس ایمنی و بهداشت کار) ضعف فرهنگ ایمنی در مدیریت مجموعه‌ها و عدم تامین ایمنی لازم را عامل اصلی حوادث کاری از این دست دانسته و معتقد است که باید هرچه بیشتر بر آموزش پرسنل متناسب با مخاطرات و اعطای مجوز برای فعالیت‌های پرخطر کار کرد.
ضعف فرهنگ مدیریت در ایمنی و بهداشت کار
ایشان با اشاره به اینکه مهم‌ترین علت وقوع حادثه کار در صنایع فولاد و دیگر کارخانجات، ضعف فرهنگی در حوزه ایمنی و بهداشت کار از سوی مدیریت مجموعه است، اظهار داشت: ریشه فرهنگی را باید در مدیریت مجموعه‌ها جستجو کرد، نه الزاماً بازرسان ادارات کار. مدیریت می‌تواند در فرهنگ‌سازی، تبلیغات، خرید و تهیه تجهیزات، آموزش کارکنان، لوازم حفاظت فردی و نظارت درست بر اجرای ایمن کار در مجموعه نقش بسزایی داشته باشد.
ایشان افزودند :هر کجا جو ایمنی ضعیفی داریم، می‌دانیم که فرهنگ ایمنی ضعیفی نیز وجود دارد. اگر مدیریت به این قضیه قائل باشد که ایمنی چقدر می‌تواند در پیشگیری از حوادث موثر باشد، در این بخش سرمایه‌گذاری می‌کند. اما نگاهی به حوزه ایمنی وجود دارد، عمدتاً نگاه هزینه است. درحالیکه اهمیت به ایمنی می‌تواند خیلی از بار مالی آتی بنگاه اقتصادی بکاهد.
این کارشناس ایمنی و بهداشت کار با اشاره به اینکه بازرسی ادارات کار می‌تواند در کاهش حوادث کار موثر باشد، گفت: با این‌حال نقش اصلی را فرهنگ مدیریت و کارفرمای یک کارخانه بازی می‌کند. نظارت نیز باید به گونه‌ای باشد که مجموعه ملزم به انجام تمهیدات ایمنی لازم باشد.
او ادامه داد: در جاهایی که ما برای بازرسی مراجعه می‌کنیم، وقتی مدیریت مجموعه متعهد است، حوادث کار مجموعه نیز کاهش می‌یابد.
لزوم صلاحیت و تخصص کارشناس ایمنی کارخانه
عشقی با اظهاربه آیین‌نامه‌های حفاظت فنی که وظیفه مدیران و کارفرمای مجموعه در خصوص بهداشت و ایمنی کار در قبال کارگران را مشخص کرده است، بیان کرد: مطابق با آیین‌نامه‌ها به ازای هر سازمان و شرکتی که بیش از 25 نفر نیرو داشته باشد، باید حداقل یک نفر مسئول ایمنی و بهداشت وجود داشته باشد.
این کارشناس ایمنی و بهداشت کار با اشاره به اینکه کارشناس ایمنی کارخانه‌ها باید صلاحیت و تخصص لازم را داشته باشد، اظهار داشت: مدرک تحصیلی و تجربه کاری فرد اهمیت دارد. اصلی کاری که مدیریت مجموعه باید انجام دهد، کمک به ایجاد یک سیستم مدیریت HSE است.وی افزود: کارشناس باید سیستمی ایجاد کند که با تعداد کارگران و بزرگی مجموعه، سیستم بتواند عملکرد خود را هماهنگ کند و با افزایش تعداد نفرات کارگران کمیته‌های حفاظت فنی باید بزرگتر باشند. این کمیته‌ها و افراد باید با برنامه‌ریزی، بودجه‌بندی و حمایت مدیریت را هدف قرار دهند.
آموزش پرسنل متناسب با مخاطرات کارخانه و اعطای مجوز فعالیت
عشقی، آموزش تمامی پرسنل متناسب با مخاطرات موجود در کارخانه و کارگاه و راهکارهای لازم را ضروری دانست و گفت: انجام دستورالعمل‌ها و راهکارهای موجود و آموزش پرسنل بسیار اهمیت دارد.
این کارشناس ایمنی و بهداشت کار، ایجاد سیستم مجوز کار را یک راهکار موثر برشمرده و تاکید کرد: برای فعالیت‌های پرخطر یا غیر روتین در یک کارخانه باید اعطای مجوز از سوی کارشناس و کمیته ایمنی و بهداشت کار صورت بگیرد. در سیستم صدور مجوز کار عملاً با یک بررسی، مخاطرات و تمهیدات لازم را در نظر می‌گیرند تا فعالیت بدون مخاطره صورت بگیرد.
وی ادامه داد: در صورت احتمال وجود برق گرفتگی و گازگرفتگی می‌توان اقداماتی انجام داد. مثلا جایی که خطر برقی باشد، بحث ایزولاسیون الکتریکی یا قطع کردن برق قبل از کار مطرح می‌شود و در جایی که خطر گازگرفتگی هست، پیش‌بینی لازم در Permit صورت می‌گیرد.
عشقی با تاکید بر اینکه مهندسی کردن فعالیت‌ها یا ایجاد حفاظ‌های مناسب برای تجهیزات پرخطر، موثر است، گفت: ایجاد تمهیدات لازم برای تجهیزات حفاظت فنی مهم است. دستکش، کمربند، کفش و کلاه ایمنی برای کارگران باید فراهم شود.
این کارشناس ایمنی و بهداشت کار با تاکید بر اینکه برخی کارگران تمایلی به استفاده از لوازم حفاظت فردی ندارند، بیان کرد: آنها تجهیزات ایمنی را به نوعی مزاحم می‌دانند. از طرفی کارگران به دلیل ترس از تعدیل و اخراج خیلی این مسائل را برای کارفرما مطرح نمی‌کنند.
وی با اشاره به اینکه همه اینها در چارچوب التزام مدیریت حل می‌شود، تصریح کرد: اگر الزام مدیریتی باشد، کارفرما می‌تواند کارگران را ملزم کند که تجهیزات ایمنی را استفاده کنند.
بازرسی غیرسلیقه‌ای و رانتی ممکن است؟
عشقی به اهمیت ارگان‌ها و سازمان‌های نظارتی که وظایف خود را در چارچوب نظارتی به درستی انجام دهند، اشاره کرده و تصریح کرد: این ارگان‌ها جبهه‌گیری‌های خاص به شرکت‌ها دارند و برخی را تحت فشار قرار می‌دهند و از اشتباهات برخی کارخانجات براحتی می‌گذرند.
وی افزود: با این مسئله باید به صورت تخصصی برخورد کرد و سرکشی مناسب و دوره‌ای به دور از برخوردهای سلیقه‌ای صورت بگیرد. خیلی مهم است که برخی سرکشی‌ها به کارخانجات سرزده باشد. در چارچوب قانون باید محکم برخورد شود. جریمه‌ها باید به قدری زیاد باشد که برای کارفرما تامین ایمنی کارگران به صرفه‌تر باشد و خواه ناخواه آن را انتخاب کند.