نشانی محل وقوع حادثه روز پنجشنبه خیابان شهید دستگردی (ظفر)، خیابان ناجی، خیابان فرزان، خیابان نوربخش، کوچه پیروز شرقی است. یکی از اهالی خیابان نوربخش که در آرامش روز جمعه از خانه بیرون آمده است میگوید: عصر پنجشنبه بود که ناگهان متوجه حضور گسترده ماشینهای آتشنشانی شدم.
چند کامیون و چند وانت امداد آمده بودند. میگفتند ساختمانی که در انتهای کوچه پیروز در حال تخریب بوده ریزش کرده است؛ البته چون ملک جنوبی است ما چیزی نمیدیدیم چون ریزش در قسمت حیاط ساختمان اتفاق افتاده بود. بهگفته آقای مجاهد تا شب هم خودروهای امدادی چون شهرداری، پلیس، آتشنشانی و حتی هلال احمر در محل حضور یافتند.
دسترسی به محل ریزش ملک از یک خیابان پایینتر هم ممکن نیست چرا که همسایه جنوبی محل ریزش، ساختمان دیگری است. تنها راه دسترسی به ساختمان مورد نظر، بنای نیمهساز کناری است که البته نگهبان در را باز نمیکند. سرایدار یکی از ساختمانها میگوید: «از صبح جمعه که آتشنشانی رفت، شهرداری هم ساختمان را پلمب کرده و نوار اخطار و کاغذ زدهاند تا کسی به این ساختمانها نزدیک نشود.»
تنها موقعیت قابل مشاهده داخل ملکی که دچار ریزش شده از سمت بزرگراه مدرس است؛ جایی که در کنار فضای سبز بزرگراه بالاتر از خیابان میرداماد و پایینتر از خیابان ظفر میتوان بخشی از حیاط و ساختمان را که ریزش کرده و جان سه نفر را گرفته، مشاهده کرد. اگرچه بخشی از آوار را بردهاند اما همچنان نوار زردرنگ هشدار و برگههای سفیدرنگ در اندازه A4 که روی آنها عبارت «خطر ریزش آوار» نوشته شده، بهوفور در اطراف ساختمان نصب شده است.
اجسادی که یک به یک بیرون آمدند
آقای جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتشنشانی تهران درباره عملیات نجات و حضور آتشنشانان در محل ساختمان تخریبشده اظهار کرد: ساعت 16:58 عصر پنجشنبه حادثه آوار در ساختمان در حال تخریب در یکی از فرعیهای منشعب از خیابان ظفر به سازمان آتشنشانی اعلام شد که بلافاصله نیروهای سه ایستگاه آتشنشانی به همراه جرثقیل و خودروهای پشتیبانی به محل اعزام شدند. همچنین نیروهای سازمان هلال احمر و شهرداری تهران نیز در محل حاضر شدند.
به گفته سخنگوی سازمان آتشنشانی این حادثه در یک ساختمان قدیمی سه طبقه که در دست تخریب بوده، روی میدهد که منجر به ریزش بخش جنوبشرقی این ساختمان در قسمت حیاط میشود؛ البته در همان لحظات اول بعد از وقوع حادثه، یکی از کارگران با کمک نیروهای امدادی از زیر آوار بیرون میآید. در این هنگام او خبر میدهد که سه کارگر دیگر که در حال کار کردن و تخریب بودهاند، زیر آوار ماندهاند.
جلال ملکی در ادامه افزود: با توجه به اطلاعاتی که کارگر نجات یافته در اختیار ماموران آتشنشانی قرار داد، عملیات ادامه یافت. اگرچه بهدلیل پیچیده و در هم تنیده بودن آوار و سست و لغزنده بودن بقیه بنای نیمهتخریبشده باید عملیات را برای احتیاط بیشتری جلو میبردیم.
سخنگوی سازمان آتشنشانی در ساعت 23:17 پنجشنبهشب بود که خبر داد بخشی از بدن یکی از کارگران محبوس زیر آوار مشاهده شده و ماموران در حال بیرون آوردن وی از زیر آوار هستند. دقایقی بعد نیز اعلام شد که پس از تحویل پیکر کارگر محبوس به عوامل اورژانس که در محل حاضر بودند، مشخص شد متاسفانه این کارگر افغان جان باخت.
چند ساعت بعد نیز جسد یکی دیگر از کارگران محبوس از زیر آوار بیرون آورده شد. ساعت 1:46 بامداد روز جمعه بود که آقای جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتشنشانی از پیداشدن جسد دومین کارگر محبوس زیر آوار خبر داد اما آخرین جسد کارگر افغانی محبوس زیر آوار نیز حدود ساعت 3:42 دقیقه بامداد جمعه پیدا شد. در آن ساعت بود که از سوی سخنگوی سازمان آتشنشانی اعلام شد پیکر سومین کارگر هم از زیر آوار بیرون آورده شد و بنا بر تایید عوامل اورژانس مشخص شد که وی در اثر شدت جراحات جان خود را از دست داده است.
حرفهای رفتار کنید
تخریب ساختمانهایی که باید نوسازی شوند، حساسترین مرحله در ساخت یک بناست که معمولاً از سوی کارفرمایان نادیده گرفته میشوند. این در حالی است که به گفته جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتشنشانی تهران برخی فکر میکنند تخریب کار سادهای است و از کارگران ساده و آماتور برای این کار استفاده میکنند.
این در حالی است که باید حتماً از کارگر حرفهای که اصطلاحاً به آنها کارگر تخریبکار گفته میشود، استفاده شود. وی همچنین تاکید میکند که «کارگر تخریبکار میداند که ابتدا کدام ستون یا کدام دیوار را باید خراب کند و کدام دیوارها و ستونها تا پایان عملیات باقی بمانند.
هر زمان که یک بیاحتیاطی صورت میگیرد موجب بروز حادثه و تلفات مادی و جانی میشود. کارگران حتماً باید از ابزار محافظتی و ایمنی استفاده کنند و از همه مهمتر یک فرد متخصص باید در محل کارگاه ساختمانی حضور داشته باشد.»
اگرچه بارها هشدارها و اطلاعرسانیهای گوناگونی درباره رعایت نکات ایمنی در کارگاههای ساختمانی رسانهای شده است اما در این میان نباید از مسوولیت کارفرما، مجری و مهندس ناظر چشمپوشی کرد. اینکه آیا حضور مهندس ناظر هنگام تخریب و گودبرداری که مهمترین بخشهای ساخت یک ساختمان هستند، الزامی است یا خیر، موردی است که سازمان نظام مهندسی باید درباره آن پاسخگو باشد.