کیسه صفرا با ذخیره صفرا و آزاد کردن آن درون روده کوچک در زمان ورود غذا به هضم و گوارش کمک می‌کند.
علت پر شدن کیسه صفرا چیست؟ کیسه صفرا عضو کوچکی در زیر کبد است. این کیسه صفرا را ذخیره می‌کند و در زمان هضم غذا آن را درون روده کوچک آزاد می‌کند. صفرا مایع زرد رنگ تولید شده توسط کبد است که به بدن کمک می‌کند تا چربی و سموم را از بین ببرد. برخی از بیماری‌ها وجود دارند که بر کیسه صفرا تاثیر می‌گذارند. در این مقاله به بررسی انواع بیماری‌های کیسه صفرا، نحوه تشخیص، گزینه‌های درمان و روش‌های پیشگیری می‌پردازیم.
برخی از مشکلات رایجی که می‌توانند بر کیسه صفرا تاثیر گذارند عبارتند از:
۱. سنگ صفرا
شایع‌ترین بیماری کیسه صفرا سنگ صفراوی است. سنگ‌های صفراوی سنگ‌های کوچک کلسترولی هستند که در کیسه صفرا تشکیل می‌شوند. سنگ‌ها معمولا نشانه‌ای ندارند و مشکلی ایجاد نمی‌کنند.
۲. کولیک صفراوی
کولیک صفراوی شرایطی گفته می‌شود که سنگ بزرگ صفرا در مجرای صفراوی گیر می‌افتد و باعث انسداد می‌شود. این بیماری باعث درد ناگهانی در قسمت فوقانی بدن به خصوص بعد از خوردن غذا‌های پر چرب می‌شود. این درد با رفتن به دستشویی و استفراغ بهتر نمی‌شود و ممکن است ۱ تا ۵ ساعت طول بکشد.
۳. التهاب کیسه صفرا
انسداد کیسه صفرا توسط سنگ‌های صفراوی می‌تواند باعث التهاب و ورم در این عضو شود. دو نوع التهاب حاد و مزمن وجود دارد. التهاب حاد با درد شدید و ناگهانی، حالت تهوع و استفراغ و تب همراه است. درد معمولا بین ۶ تا ۱۲ ساعت طول می‌کشد.
تقریبا علت ۹۵ درصد موارد التهاب کیسه صفرا، سنگ‌های صفراوی هستند با این حال عفونت، عمل جراحی، تومور‌هایی که باعث ترشح بیش از حد صفرا می‌شوند و سیستم ایمنی ضعیف می‌تواند منجر به التهاب حاد کیسه صفرا شود. التهاب مزمن ناشی از التهاب دراز مدت کیسه صفرا است. افرادی که مبتلا به التهاب مزمن هستند درد کمتری دارند و به ندرت تب را تجربه می‌کنند. عفونت و پاره شدن کیسه صفرا از عوارض جدی التهاب کیسه صفرا هستند.
بیماری‌های دیگری که بر مجرای صفراوی تاثیر می‌گذارند عبارتند از:
*سیروز اولیه صفراوی: سیروز اولیه یک بیماری مزمن است که در آن مجرای صفرا در کبد به کندی از بین می‌رود، با از بین رفتن مجرای صفراوی، صفرا به کبد بر می‌گردد و به زخم برگشت ناپریز بافت کبد (سیروز) منجر می‌شود.
*تومور‌های مجرای صفراوی و کیسه صفرا: تومور مجرای صفراوی به ندرت اتفاق می‌افتد. افزایش سن یا سیروز باعث افزایش احتمال ابتلا به سرطان می‌شود.
*پانکراتیت و تومور‌های پانکراس: پانکراتیت التهاب لوزالمعده است. این وضعیت در اثر سنگ‌های صفراوی، برخی عفونت‌های ویروسی، آنزیم‌های گوارشی و برخی دارو‌ها ایجاد می‌شود. بسیاری از تومور‌های پانکراس می‌توانند مجرای صفراوی که از طریق آن صفرا از کبد خارج می‌شود را مسدود کنند.
برخی از علائم التهاب و پر شدن کیسه صفرا عبارتند از:
*درد شدید در سمت راست یا قسمت مرکزی شکم
*درد شدیدی که تا شانه راست و کمر گسترش می‌یابد
*حالت تهوع و استفراغ
*تب
*زردی پوست و چشم
*تغییر رنگ غیر طبیعی مدفوع به رنگ روشن‌تر و خاکستری
تشخیص پر شدن کیسه صفرا
*بررسی تاریخچه پزشکی و معاینه: پزشک سابقه شخصی و خانوادگی بیماری کیسه صفرا را بررسی می‌کند و در مورد علائمی مانند شروع درد شکمی با خوردن غذا‌های پر چرب سوال می‌پرسد.
*آزمایش خون: التهاب، عفونت و سنگ کیسه صفرا می‌تواند باعث افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون و افزایش آنزیم‌های کبد شود.
*تصویر برداری: تست اولیه برای بررسی کیسه صفرا انجام سونوگرافی است. سایر تست‌هایی که به تشخیص علت بیماری کیسه صفرا کمک می‌کنند عبارتند از: سی تی اسکن، ام ار ای، کولانژیوگرافی
درمان
برای درمان التهاب کیسه صفرا بیمار در بیمارستان بستری می‌شود. هدف درمان کنترل علائم و کاهش التهاب است. درمان شامل موارد زیر است:
*ممنوع کردن خوردن یا نوشیدن برای کاهش التهاب کیسه صفرا
*تزریق سرم برای جلوگیری از بی آبی بدن
*آنتی بیوتیک برای درمان عفونت
*دارو‌های ضد درد برای کنترل درد
جراحی برداشتن کیسه صفرا
در موارد پیچیده مانند پر شدن کیسه صفرا در اثر وجود سنگ صفراوی جراحی برداشتن کیسه صفرا (کلسیستکتومی) انجام می‌شود. معمولا این جراحی یک روش کم تهاجمی است که با ایجاد چند برش کوچک روی شکم انجام می‌شود. روش باز برای حذف کیسه صفرا به ندرت انجام می‌شود. کیسه صفرا یک عضو ضروری بدن نیست و بعد از برداشتن کیسه صفرا، صفرا مستقیما به روده کوچک وارد می‌شود. سو هاضمه، نفخ و اسهال از عوارض جانبی برداشتن کیسه صفرا هستند.
پیشگیری از پر شدن کیسه صفرا
می‌توان خطر ابتلا به التهاب کیسه صفرا را کاهش داد. برخی از راه‌های پیشگیری از التهاب کیسه صفرا عبارتند از:
*کاهش وزن کنترل شده: کاهش وزن سریع خطر ابتلا به سنگ‌های صفراوی را افزایش می‌دهد. اگر قصد کاهش وزن دارید ۰.۵ تا ۱ کیلوگرم وزن در یک هفته از دست دهید.
*حفظ وزن متعادل: داشتن اضافه وزن احتمال ایجاد سنگ‌های صفراوی را افزایش می‌دهد. برای رسیدن به وزن سالم، کالری را کاهش دهید و فعالیت بدنی خود را افزایش دهید.
*رژیم غذایی سالم: رژیم‌های غذایی با چربی زیاد و کم فیبر خطر ابتلا به سنگ‌های صفراوی را افزایش می‌دهد. برای کاهش خطر ابتلا رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل را انتخاب کنید.