محمد درویش روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا افزود: روند بیایان زایی در کشور همچنان با شتاب نگران کننده ای پیش می رود که افت حاصلخیزی خاک، کاهش تولید، افزایش روستاهای متروکه شده، افت آب های زیرزمینی، نشست زمین و افزایش تولید گرد و غبار برخی از نشانه های بیابانی شدن است که استفاده بدون مدیریت از منابع آبی و پاک تراشی جنگل ها می تواند آن را سرعت ببخشد.
وی اظهار کرد: نابودی تنوع زیستی از دیگر مولفه های بیابان زایی است، بررسی ها نشان می دهد کشورهایی که در روند خشکسالی قرار دارند، گونه های گیاهی آنها هم در معرض خطر قرار می گیرند که این روند در ایران بسیار نگران کننده است زیرا تعداد زیادی از گونه های گیاهی در فهرست اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت ( IUCN ) قرار دارد.
رییس گروه تحقیقاتی مولفه های اقتصادی - اجتماعی بیابان زایی ادامه داد: این شرایط برای گونه های جانوری کشور نیز وجود دارد؛ اگر ببر مازندران یا شیر ایرانی را از دست داده ایم، باید تلاش کنیم تا یوزپلنگ، میش مرغ و یا تمساح پوزه کوتاه را که در فهرست IUCN قرار دارند، حفظ کنیم.
وی با بیان این که پیش بینی ها در خصوص کاهش منابع آبی و توسعه خشکسالی در کشور نگران کننده است گفت: بیش از 90 درصد اندوخته های آبی کشور را از دست داده ایم که باید به سرعت این روند را کاهش دهیم.
وی افزود: خشکسالی فرسایش خاک را هم به همراه دارد و اکنون با بحران فرسایش بادی مواجه هستیم که ادامه این روند موجب افزایش ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون در هوا می شود، به طور کلی مولفه های هوا، آب، باد، خاک و تنوع زیستی در کشور قابل دفاع نیست زیرا در شرایط خوبی قرار ندارند.
درویش ادامه داد: براساس شاخص های بین المللی، در مدت 10 سال یعنی از 2006 تا 2016 رتبه محیط زیستی ایران از بین 150 کشور از 67 به 84 تنزل یافت که این نشان از وضعیت نامناسب محیط زیستی در کشور دارد.
وی اظهار کرد: آخرین مرحله بیابان زایی در کشور فرونشست زمین است، زمانی که از آب های زیر زمینی بی رویه برداشت شود زمین نشست می کند و دیگر قابل بازگشت نیست زیرا زمین حالت اسفنجی دارد و وقتی آب خود را از دست می دهد مانند یک اسفنج جمع می شود و دیگر به حالت اولیه برنمی گردد و این خسارت دیگر قابل جبران نیست.
*** نرخ فرونشست تهران 90 برابر استاندارد جهانی
مسوول تدوین برنامه 20 ساله مدیریت بیابان کشور تاکید کرد: بر اساس استانداردها و تعریف های جهانی از پدیده فرونشست، اگر نرخ نشست زمین در دنیا بیشتر از 4 میلیمتر در سال باشد، نگران کننده است در حالی که در برخی مناطق ایران مانند استان فارس نرخ فرونشست به 54 سانتیمتر در سال یعنی 140 برابر استاندارد جهانی رسیده است. این میزان فرونشست در فاصله بین دشت فسا تا جهرم اتفاق افتاده است.
درویش ادامه داد: همچنین نرخ فرونشست زمین در تهران سالانه 36 سانتمیتر یعنی 90 برابر استاندارد جهانی است که جای نگرانی دارد.
وی گفت: فرونشست در استان هایی مانند چهارمحال و بختیاری، خراسان رضوی، خراسان شمالی، بجنورد، هرمزگان، کرمان، یزد و اصفهان نیز نگران کننده است.
درویش اظهار کرد: برای مقابله با پدیده بیابان زایی و فرونشست زمین باید چند کار در کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت انجام داد که برخی از آن ها در سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری سازمان های مردم نهاد و برخی سازمان های دولتی آغاز شده است.
وی گفت: در زمینه اقدامات بلندمدت باید به سراغ تربیت نسلی برویم که حفظ محیط زیست برای آنها مانند احترام به پدرو مادر ارزشمند باشد که بر این اساس، به سراغ مکتب مدارس طبیعت پیش رفتیم و اکنون 27 مدرسه طبیعت در کشور فعال است که از این طریق می توان سواد اکولوژیک کودکان را بالا برد.
مدیر کل دفتر مشارکت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: در زمینه اقدامات میان مدت باید با کمک سمن ها مردم به این درک برسند که در حفظ محیط زیست کشورشان نقش اساسی دارند، دولت قوانینی وضع کند تا از تولیدات دوستدار محیط زیست حمایت کند، تجهیز حمل و نقل عمومی، ساخت خودرو و دوچرخه های برقی، تقویت مترو، کاهش مصرف سوخت های فسیلی و استفاده از نیروهای بادی و زمین گرمایی از دیگر اقدامات دولت است.
رییس گروه تحقیقاتی مولفه های اقتصادی اجتماعی بیابان زایی درباره اقدامات کوتاه مدت گفت: در اقدامات کوتاه مدت تمام ایرانیان می توانند همکاری کنند، به عنوان مثال، ایرانیان 17 برابر متوسط شهروندان ژاپنی انرژی مصرف می کنند، یا مصرف پلاستیک در کشور بسیار زیاد است بنابراین مردم در کنار هم می توانند فرهنگ استفاده صحیح از منابع را فرا بگیرند.
وی اظهار کرد: باید یاد بگیریم مواد پروتئینی کمتر مصرف کنیم، زیرا 51 درصد متان در طبیعت از طریق فعل و انفعالات معده گاوها و خوک ها تولید می شود.
درویش تاکید کرد: دیگر زمان شعار دادن به پایان رسیده و همه باید عمل کنند در غیر این صورت دیگر چیزی از محیط زیست برای آیندگان باقی نخواهد ماند.