محمد حری روز شنبه در گفت وگو با ایرنا با اشاره به تاسیس قرارگاه زیستی خوزستان از سال 92 اظهار کرد: هدف این قرارگاه که از زیرمجموعه های پدافندغیرعامل است، شناسایی تهدیدات زیستی اعم از طبیعی و انسان ساخت (با عنوان بیوتروریسم) است.
وی با اشاره به دستور استاندار خوزستان برای رصد کردن تهدیدات زیستی استان افزود: برای نخستین بار از زمان تاسیس، قرارگاه زیستی گونه ای گیاه مهاجم به نام 'سنبل آبی' و گونه ای ماهی مهاجم موسوم به 'تیلاپیا زیلی' را به عنوان تهدیدات زیستی خوزستان شناسایی کرده و مقابله با آنها در دستورکار پدافند غیرعامل خوزستان قرار گرفته است.
حری نسبت به خطر ظهور 'سنبل آبی' در تالاب هورالعظیم هشدار داد و گفت: از 20 روز پیش اخباری مبنی بر مشاهده این گیاه مهاجم در رودخانه های دجله و فرات در عراق دریافت کردیم که با توجه به ارتباط آبی این رودخانه ها با هورالعظیم درگیر شدن این تالاب با سنبل آبی که به 'شیطان ارغوانی' معروف است، موجب نگرانی شده است.
وی توضیح داد: 'سنبل آبی' یکی از 10 علف هرز خطرناک در دنیا شاخته شده که گل بسیار زیبایی دارد و تالاب های خوزستان به ویژه هورالعظیم مستعد رشد این گیاه هستند.
حری افزود: 'سنبل آبی' امسال در تالاب 'عینک' استان گیلان مشاهده شد که پنج هزار نفر بسیج شدند تا تالاب را از این گیاه مهاجم پاکسازی کنند که البته به دلیل خواص این گیاه نمی توان با اطمینان گفت در این تالاب ریشه کن شده است.
وی اضافه کرد: این گیاه نخستین بار در آمریکا دیده شد و اکنون 100 سال است که این کشور با آن درگیر است و از سال 1990 سازمان پدافند غیرعامل آمریکا (دفاع غیرنظامی) معدوم کردن این گیاه را در دستور کار گذاشته ولی هنوز نتوانسته آن را ریشه کن کند.
مدیرکل پدافند غیرعامل خوزستان با بیان اینکه سنبل آبی در شرایط اقلیمی خوزستان قابلیت رشد را دارد افزود: تالاب عینک تنها 300 هکتار مساحت دارد که مقابله با این گیاه در آن به مراتب آسان تر از خوزستان است و در صورتی که تالاب های وسیع خوزستان با این گیاه درگیر شوند بسیار فاجعه بار خواهد بود زیرا تمام اقتصاد تالاب های استان و معیشت مردم بومی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
به گفته وی، سنبل آبی قدرت تبخیر بالایی نیز دارد و آب زیادی مصرف می کند به این معنی که در صورت پدیدار شدن در تالاب های خوزستان تمام آنها را خشک می کند.
حری با بیان اینکه برای جلوگیری از ورود این گونه به تالاب های خوزستان نمی توان کاری کرد، گفت: تنها راه این است که به محض مشاهده این گیاه بتوانیم جلوی گسترش آن را در تالاب بگیریم به همین دلیل هشدارهای خود را به مسئولان مربوطه داده ایم و این مساله در دستورکار قرارگاه زیستی خوزستان قرار گرفته است.
وی افزود: مقرر شده که محیط زیست خوزستان تالاب را رصد کند و در صورت مشاهده اطلاع دهند همچنین قرار است که با محیط زیست عراق وارد مذاکره شود که در صورت دیدن آن در تالاب به ما هم اطلاع رسانی کنند.
حری، با تاکید بر آموزش و آگاه سازی مردم محلی و فعالان محیط زیست نسبت به تهدید این گونه گیاهی اظهار کرد: دلیل اصلی رشد ناگهانی این گیاه در آمریکا این بوده که مردم آن را به عنوان گل زینتی وارد خانه ها و گلخانه های خود کردند بنابراین مردم در زمینه مقابله با رشد این گیاه بسیار نقش اساسی دارند.
وی افزود: مردم باید مطلع شوند که در صورت مشاهده این گل آن را جابجا نکنند تا موجب گسترده شدن آن نشوند.
سنبل آبی، طبق گزارش اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) یکی از 10 علف هرز مهاجم دنیا و طبق گزارش برنامه محیط زیست ملل متحد، مهمترین گیاه مهاجم آبزی دنیا است.
سنبل آبی (نام علمی: Eichhornia crassipes) بومی مناطق گرمسیری آمریکای جنوبی و آمازون است و خارج از محدوده بومی خود به عنوان گونه ای مهاجم شناخته می شود. این گیاه آزادانه در آب شناور است و رشد بسیار سریعی دارد و هر گیاه هزاران دانه در سال تولید می کند که دوام برخی دانه ها تا 28 سال هم می رسد. همین موضوع باعث می شود در برخی مناطق جمعیت این گیاه در دو هفته تقریبا دو برابر شود. به دلیل رشد سریع، تعداد دانه های زیاد و زیبایی ظاهری گل های این گیاه، بتازگی سنبل آبی به عنوان یکی از مهم ترین چالش های تالابی در کشور به ویژه در تالاب هایی همچون انزلی و عینک رشت استان گیلان شناخته شده است. یکی از دلایل گسترش این گیاه، خرید و فروش آن به عنوان گل زینتی در ایران به ویژه در شهرهای رشت، انزلی، لنگرود، قزوین، زنجان، گرگان و تهران بوده است.
*هجوم 'تیلاپیا' به آب های خوزستان
مدیرکل پدافندغیرعامل خوزستان همچنین با اشاره به مشاهده گونه ماهی مهاجم 'تیلاپیا' در خوزستان از سال 90 اظهار کرد: اکنون سه نوع از این ماهی مهاجم در آب های خوزستان مشاهده شده اما به گفته کارشناسان 'تیلاپیا زیلی' نسبت به دو گونه دیگر مضرتر است.
وی افزود: بر همین اساس مقابله با این گونه نیز در دستورکار قرارگاه زیستی خوزستان قرار گرفته که کمیته ای متشکل از محیط زیست، شیلات، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، دانشگاه علوم پزشکی و پژوهشکده آبزی پروری مکلف شدند راهکار مقابله با این گونه را در مدت دو هفته آینده به قرارگاه زیستی ارائه کنند.
بر اساس این گزارش، تیلاپیا یکی از 100 گونه مهاجم شناخته شده در جهان است که نوع 'تیلاپیا زیلی' در سال 90 برای نخستین بار در خوزستان و در رودخانه کارون مشاهده شد. اما مطالعات جدید نشان می دهد دو گونه دیگر به نام های 'اوره ئوس' و 'نیل' نیز رودخانه کارون پیدا شده اند. هم اکنون همه منابع آبی خوزستان به جز رودخانه زهره به تیلاپیا زیلی آلوده شده اند. در تالاب شادگان ماهی تیلاپیا حدود 50 درصد صید صیادان را به خود اختصاص داده که نشان می دهد تیلاپیا گونه غالب شده است.
جثه کوچک، همه چیزخوار بودن، سرعت رشد بسیار زیاد، مقاومت بسیار نسبت به شرایط محیطی و کنترل دشوار از ویژگی های این گونه است. مهم تر از همه اینکه رقیب قدرتمند غذایی برای گونه های بومی و محلی به شمار می رود و عرصه را بر آنها تنگ می کند.