برنامه "گفت‌وگوی علمی" با موضوع ایمنی زیستی و چالش های آن و با حضور دکتر علی اردکانی عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی ژنتیک و دبیر انجمن زیست فناوری سلامت ایران، دکتر آزاد عمرانی عضو هیئت رئیسه انجمن ارگانیک ایران و دکتر داوود حیات غیب هماهنگ کننده ملی پروژه توانمند سازی ایمنی محیط زیست روانه آنتن شد.
دکتر علی اردکانی با اشاره به اهمیت موضوع ایمنی زیستی گفت: سازمان ملل و ارگان های وابسته به آن در دو دهه گذشته کنوانسیون هایی را تشکیل دادند و قوانین بین المللی را نوشتند که حتی دولت ایران هم آن را امضا کرده است.
وی با تاکید بر ایمنی زیستی و اخلاق زیستی به عنوان دو مقوله متحد با یکدیگر، اظهار داشت: در کشورهای دیگر با هم این مقوله را همراهی می کنند.
دبیر انجمن زیست فناوری سلامت ایران در خصوص ضرورت های توجه به این مسئله بیان داشت: وقتی در طبیعت دستکاری می کنید و توانمندی تکنولوژیک پیدا می کنید تا گیاه یا جانوری را تغییر دهید و در حوزه غذایی مواد جدیدی را در آزمایشگاه خلق کنید، توانسته اید در این حوزه گامی بلند بردارید.
اردکانی خاطرنشان ساخت: در دهه 70 در جامعه علمی تکنولوژی هایی را به وجود آورده بودند که می توانستند ماده حیات یعنی DNA را دستکاری کنند. آنها کار را از باکتری ها آغار کردند و در حوزه پزشکی موفق بوده اند و برای تولید برخی مواد از موجودات زیستی ساده، استفاده کردند. در حال حاضر نیز بسیاری از دارو و فراورده های بیولوژیک و تولیدات پروتئینی از این روش هستند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی ژنتیک به انتقادها به این شیوه اشاره داشت و گفت: آن چیزی که در طی دو دهه گذشته مورد سوال و نقد بوده، مسئله دستکاری ژنتیکی موجودات بوده است. در حال حاضر برخی ها برای تولید گیاهانی که در برابر باکتری ها و آفت ها مصون باشند، دستکاری هایی انجام می دهند که به اعتقاد بسیاری تاثیر منفی بر بدن انسان می گذارد و به همین جهت استفاده از آن در کشور غیر مجاز است.
دبیر انجمن زیست فناوری سلامت ایران در خصوص گیاهان تراریخته اظهار داشت: بر خلاف ادعایی که در ابتدا وجود داشت که این گیاهان همانند گیاهان اولیه هستند باید گفت این گیاهان وقتی دستکاری ژنتیکی می شوند تغییرات بسیار زیادی را انجام می دهند. طرفداران این موضوع می گویند، ترکیبات ژنتیکی هزاران سال است که در گیاهان رخ می دهد و همین کار را مهندسی ژنتیک می کند.
وی افزود: وقتی در طبیعت و در فرآیند چندین ساله و چندین قرن گیاهان با هم ترکیب می شوند، یکسری از ژن ها منتقل می شوند و گیاهان دیگر سمی نمی شوند.
در ادامه دکتر آزاد عمرانی عضو هیئت رئیسه انجمن ارگانیک ایران، عنوان داشت: وقتی محصولی وارد کشور می شود، از آن ابتدا که ثبت سفارش می شود، تا فروش در بازار مورد ارزیابی قرار می گیرد. بر اساس مصوبه ای که وزارت بهداشت در سال 1387 تصویب شده است، باید گواهی عاری از محصولات دستکاری شده ژنتیک داشته باشد.
وی بیان داشت: بنابراین وزارت جهاد کشاورزی باید پاسخگو باشد که آیا این افرادی که کار واردات را انجام می دهند و بر اساس گزارشات سالانه 5.5 میلیارد دلار است، تعهدنامه را امضا کرده اند یا خیر؟ اگر کسی اعلام نکرده باشد و محصول او جزو محصولات تراریخته باشد، مشمول قوانین کیفری می شود.
وی به حوزه قوانین اشاره داشت و خاطرنشان کرد: ماده یکِ قانون خوراکی و آشامیدنی ایران، وارد کننده ها را ملزم می کند، آنچه که اظهار می کنند باید گواهی های آن را نیز ارائه دهند و در غیر این صورت مشمول قوانین کیفری می شوند.
عضو هیئت رئیسه انجمن ارگانیک ایران با اشاره به تصویب قانون ایمنی زیستی در سال 87 اظهار داشت: آئین نامه اجرایی این قانون در سال بعد اعلام شده است که آئین نامه مناسبی بود ولی تحت فشارهایی آئین نامه قبلی در سال جاری لغو شد و آئین نامه جدیدی ابلاغ شد.
وی تاکید کرد: تمام وارد کننده ها طبق قانون معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت موظف هستند اطلاعات مربوط به تولید و تاریخ انقضا را وارد کنند ولی برخی اعلام می کنند این کارها هزینه ساز است زیرا منافع این گروه در تقابل با این اقدامات و سلامت جامعه است و به همین جهت در برابر جریان آگاهی سازی جامعه می ایستند که یکی از موارد دستکاری کردن آگاهانه در قوانین است. در بعضی از قوانین و آئین نامه هایمان نکات ظریفی وجود دارد که قانون را دو پهلو می کند و اینها مواردی است که ما به آنها انتقاد داریم.
در ادامه دکتر داوود حیات غیب با اشاره به قانون ایمنی زیستی، گفت: در ماده نخست این قانون به تعاریف پرداخته شده است و در ماده دوم صادرات، واردات، کشت و تولید و رها سازی را مجاز شمرده است و دولت مکلف است شرایط را برای شرکت های غیر دولتی فراهم کنند.
وی ادامه داد: این قانون بخش های دیگری هم دارد که دستگاه های مختلف مانند وزارت جهاد کشاورزی، محیط زیست و وزارت بهداشت را متولی این موضوع قرار می دهد که هر کدام در بخش های خودشان مخاطرات این نوع محصولات را بررسی کنند.
هماهنگ کننده ملی پروژه توانمند سازی ایمنی محیط زیست در خصوص روانه شدن محصولات تراریخته به بازار بیان داشت: این مسئله در حقیقت یک چالش است، زیرا ما فاقد سیستم های رهگیری و شناسایی این محصولات در کشور هستیم که این مسئله در بدو ورود به سامانه های گمرک کشور بیشتر است. اگر گفته می شود که مثلا 5 میلیارد دلار واردات داشته ایم، گمرک هیچ دخل و تصرفی در این مسئله ندارد.
یادآور می شویم؛ برنامه "گفت‌وگوی علمی" شنبه تا چهارشنبه ساعت 21:30 از شبکه رادیویی گفت‌وگو پخش می شود و فایل صوتی آن برای علاقمندان در تارنمای شبکه موجود است.