بیماری ریفلاکس یا سوزش سر دل (Heart burn) یکی از بیماری های رایجی است که اکثر افراد حداقل یک بار آن را در طول زندگی خود تجربه نموده اند و در بسیاری دیگر ریفلاکس به صورت چندین بار در هفته یا هر روز اتفاق می افتد. بروز ریفلاکس در مواقع زیادی رویت می گردد از جمله بعد از صرف غذا ، مواقع عصبانیت و استرس ، خواب و ... . امروز به بررسی این مشکل رایج و راهکار های تغذیه ای آن می پردازیم با ما همراه باشید.
چرا اتفاق می افتد؟
معده دارای دو دریچه یا اسفنکتر می باشد دریچه ی ابتدایی که به نحوی دریچه تحتانی مری است (LES : Lower Esophagus Sphincter) که با باز شدن آن غذا وارد معده می شود و سپس با بسته شدن مانع خروج غذا و اسید معده می گردد و دریچه ی بعدی پیلور است که در انتهای معده قرار دارد و محل خروج غذا به سمت روده می باشد.
در بیماری ریفلاکس دریچه تحتانی مری به دلایلی دچار اختلال عمل کرد می گردد که در نتیجه پس از صرف غذای یا شرایط عصبی محتویات اسیدی معده از معده خارج شده و سبب آسیب و سوزش مری می گردند که همان سوزش سر دل به آن اطلاق می گردد.
مصرف مواد غذایی با منشا گیاهی مانع سوزش سر دل می شود.
چگونه مدیریت کنیم؟
موارد متفاوتی سبب تحریک معده به ترشح اسید زیاد و همچنین شل شدن دریچه تحتانی مری می گردند که مدیریت و اجتناب از این موارد میتواند سبب جلوگیری از بروز سوزش سر دل و ریفلاکس گردد.
کنترل چاقی و اضافه وزن :
یکی از شایع ترین علل ریفلاکس چاقی و اضافه وزن است زیرا با افزایش فشار وارده به معده سبب کاهش مقاومت دریچه تحتانی معده شده و با صرف غذا این وضعیت وخیم تر می گردد.
قطع مصرف سیگار و فرآورده های تنباکو:
سیگار و سایر فرآورده های تنباکو سبب افزایش ترشح اسید معده می گردند از سوی دیگر اثر نیکوتین شبیه استیل کولین میانجی عصبی بوده که برای پذیرش غذا دریچه تحتانی مری را شل می نماید. بنابراین مصرف سیگار هم باعث شل شدن این دریچه هم باعث افزایش ترشح اسید شده و در نتیجه افزایش وخامت اوضاع می گردد.
اجتناب از مصرف وعده های غذایی حجیم و سنگین:
مصرف غذاهای سنگین و حجیم سبب افزایش اندازه معده شده در نتیجه کشش بالاتر معده و افزایش فشار وارده به دریچه فوقانی معده می گردد پس بنابراین ریسک شل شدن و عدم مقاومت دریچه بسیار بالاتر رفته و سوزش سر دل محتمل تر می باشد.
اجتناب از مصرف وعده های غذایی چرب:
چربی ها نسبت به سایر مواد غذایی بیش از همه سبب تاخیر در تخلیه معده می گردند. بنابراین ماندگاری بالاتر مواد غذایی در معده سبب افزایش ریسک بروز ریفلاکس و سوزش سر دل میگردد.
مصرف مواد غذایی با منشا گیاهی:
این مواد غذایی با داشتن میزان مناسب فیبر و ویتامین ها همچنین تخلیه سریع تر نسبت به سایر مواد غذایی میزان ترشح اسید را نیز کمتر تحریک کرده و مانع سوزش سر دل می گردند.
مصرف وعده های غذایی کوچک و مکرر:
یکی از بهترین راه های جلوگیری از سوزش سر دل تقسیم وعده های غذایی بزرگ به چندین وعده غذایی کوچک برای جلوگیری از انباشت و هضم راحت تر غذا می باشد.
جویدن آدامس:
بزاق دارای خاصیت قلیایی است به همین دلیل جویدن آدامس سبب افزایش ترشح بزاق و خنثی کردن مقداری از اسید معده می گردد همچنین کمک به استحکام دریچه تحتانی مری نیز می تواند با جویدن آدامس رخ دهد.
دراز نکشیدن بلافاصله بعد از صرف وعده غذایی:
با تغییر حالت از حالت عمودی به افقی فشار روی درچه تحتانی مری بالاتر رفته و نیاز به مقاومت بیشتری در این دریچه بروز پیدا می کند. بنابراین در افراد مستعد توصیه می شود بعد از صرف غذا از دراز کشیدن اجتناب گردد.
نپوشیدن لباس تنگ:
پوشیدن لباس تنگ و لباس هایی مانند گن ها سبب می شود فشار وارده به معده افزایش یابد و درصورت صرف غذا این فشار افزایش یافته و می تواند سبب بروز ریفلاکس گردد.
اجتناب از مصرف نوشیدنی های الکلی و کافئینی:
در افراد مبتلا به ریفلاکس که میزان ترشح اسید بسیار تعیین کننده می باشد مصرف نوشیدنی های الکلی ( خصوصا شراب و آبجو) به دلیل افزایش ترشح اسید معده و همچنین نوشیدنی های کافئینی به همین دلایل باید محدود گردد.
و در پایان اجتناب از مصرف هرگونه غذایی که سبب تحریک ترشح اسید معده یا بدتر شدن شرایط در شما می گردد این نوع غذاها فرد به فرد متفاوت می باشد مثلا در برخی مصرف نعنا یا نوشیدنی های شبیه به آن و در برخی سایر نوشیدنی های اسیدی و گاز دار.
در برخی مواقع در صورت پاسخ ندادن فرد به این مدیریت ها درمان دارویی مانند شربت های ضد اسید ، قرص های ضد ترشح اسید و یا حتی عمل جراحی مورد استفاده قرار می گیرد.برای افراد تحت دارو درمانی ممکن است کمبود عناصر خصوصا آهن و کلسیم به دلیل کاهش ترشح اسید معده رویت گردد بنابراین باید با فرد متخصص تغذیه در این زمینه مشاوره نمایید.