مجله سیب سبز - نیلوفر جامه بزرگی: عینکی شدن هم دردسرهای خاص خودش را دارد، افراد دوست ندارند که همیشه عینک به چشم داشته باشند و دردسر جا گذاشتن عینک هم که داستان خودش را دارد. شاید هنگام استفاده از گوشی تلفن‌همراه، این سوال در ذهن شما هم ایجاد شده باشد که آیا واقعا استفاده از گوشی و چشم دوختن به صفحه موبایل می‌تواند باعث ضعف بینایی شود؟ و آیا راه فراری برای جلوگیری از ضعف بینایی وجود دارد؟ این سوالات را از دکتر مهدی‌خانلری، متخصص چشم‌پزشکی پرسیده‌ایم با ما همراه باشید تا نکات مهمی را درباره ضعف چشمان‌تان به شما بگوییم.
مادر و پدرتان عینکی هستند؟
نزدیک‌بینی با شماره بالا از پدر و مادر به فرزندان به ارث می رسد. افرادی که شماره چشم بالای چهار یا پنج دارند، بیماری را در زمان تولد از والدین‌شان به ارث برده‌اند و ضعف چشم‌شان جنبه موروثی دارد اما کودکانی با شماره‌‌های دو یا سه بیماری‌شان جنبه فیزیولوژیک دارد که به‌عنوان بیماری محسوب نمی‌شود. ضعف در بینایی که به‌علت شماره‌‌های پایین ایجاد می‌شود، بیماری محسوب نمی‌شود و می‌توان آن را به‌عنوان ویژگی‌های فردی درنظر گرفت.
درست مانند اشخاصی که کوتاه‌قد یا بلند‌قد هستند برخی افراد هم سایز متفاوتی را در کره چشمان‌شان دارند و نمی‌توان آنها را بیمار محسوب کرد. توارث ژن می‌تواند به‌صورت مغلوب یا غالب به فرزندان منتقل شود. اگر مادر و پدر هر دو عینکی باشند، این ژن به کودک هم منتقل می‌شود و کودکانی با والدین عینکی بیشتر درمعرض عینکی شدن قرار دارند.
گوشی را از خودم دور کنم؟
از قدیم نظریه‌هایی مبنی بر اینکه مطالعه در نور کم و زیاد یا استفاده از کامپیوتر یا تبلت‌ها باعث کم‌سو شدن چشم می‌شود، وجود داشته است اما دلیل علمی و محکمی مبنی بر اینکه این ابزار می‌تواند باعث ایجاد ضعف چشم شود، وجود ندارد. برخی مقالات وجود دارند که ثابت می‌کنند استفاده از این ابزارها می‌تواند چشم را ضعیف کند اما اغلب محققان عقیده دارند که nearwork یعنی کار زیاد و با فاصله نزدیک باعث نزدیک‌بینی می‌شود. البته لازم نیست زیاد به فرزندتان سخت بگیرید؛ دکتر خانلری معتقد است که استفاده از کامپیوتر و تبلت، آسیب جدی به چشم ایجاد نمی‌کند و تنها ممکن است باعث آزردگی چشم شود.
قطره در چشم‌تان بچکانید
اگر حسابدار یا اپراتور کامپیوتر هستید و مدام از کامپیوتر استفاده می‌کنید، قطره مصنوعی بخرید و در چشم‌تان بریزید. قطره‌های مصنوعی یکبار مصرف هستند و می‌توانید یک یا دو عدد از این قطره‌ها را در جیب یا کیف‌تان قرار دهید و در صورت نیاز در چشمان‌تان بچکانید. استفاده از آنها هم محدودیت ندارد، می‌توانید هر دو یا سه ساعت یکبار، از این قطره‌ها استفاده کنید.
قطره‌های اشک مصنوعی، نوع با نگهدارنده و بدون نگهدارنده دارند که به عقیده دکتر خانلری، نوع بدون نگهدارنده آنها کیفیت بهتری دارد؛ فقط قطر‌ه‌هایی با برند معتبر خریداری کنید تا خیال‌تان از کیفیت و تقلبی نبودن آنها راحت باشد. شاید چکاندن قطره در چشم کمی آزار دهنده باشد اما با چکاندن این قطره می‌توانید خستگی چشم‌تان را کاهش دهید. این داروها منع مصرف ندارند و در تمام دنیا بدون نسخه به فروش می‌رسند و حتی می‌توان آنها را از سوپرمارکت‌ها هم خریداری کرد.
سندرم کامپیوتر را جدی بگیرید
سندرم دیدن کامپیوتر به‌علت استفاده طولانی‌مدت از کامپیوتر ایجاد می‌شود. زمانی که به صفحه کامپیوتر چشم دوخته‌اید، پلک زدن کاهش پیدا می‌کند و چشم خشک می‌شود. برای جلوگیری از ابتلا به این سندرم، به کودکان‌تان بیاموزید به‌طور یکنواخت و ساعات متوالی به کامپیوتر چشم ندوزند و بعد از یک ساعت استفاده از کامپیوتر و دیگر ابزار دیجیتالی، 10دقیقه چشمان‌شان را از صفحه بردارند و به نقاط دورتر نگاه کنند. با رعایت این نکات می‌توانید از آسیب چشم جلوگیری کنید. این سندرم چشمان شما را خسته می‌کند و باعث می‌شود تا چشم‌ها دچار خستگی، سوزش و قرمزی شود. برخی افراد هم با علائم دوبینی و پرش ناگهانی چشم مواجه می‌شوند.
راه پیشگیری هم دارد؟
نور ال‌سی‌دی صفحه موبایل یا کامپیوتر را کم کنید تا چشم‌تان آسیب نبیند. نور زیادی که از سمت کامپیوتر به چشم تابیده می‌شود، گرمای بیشتری را در چشم ساطع می‌کند و تبخیر اشک چشم هم بیشتر شده و نتیجه آن هم خشکی چشم می‌شود. زاویه‌ای که به سمت کامپیوتر نگاه می‌کنید، بسیار اهمیت دارد؛ اگر از بالا نگاه کنید، چشمان کمتر باز شده و کمتر هم خسته می‌شوند. خط نگاه به کامپیوتر نباید از 15درجه بیشتر باشد.
اگر مانیتور از خط نگاه بالاتر باشد، مجبور می‌شوید پلک‌تان را باز نگه دارید. حواس‌تان به ارتفاع صندلی هم باشد؛ ارتفاع صندلی باید از مانیتور پایین‌تر باشد. این نکته اساسی را فراموش نکنید که حالت باز بودن چشم تبخیر چشم را بیشتر می‌کند و درنتیجه خشکی چشم هم بیشتر می‌شود.
عینکی شوید
اگر عینکی هستید هنگام خرید عینک، نوع آنتی‌رفلکس را انتخاب کنید. حتی اگر عینکی هم نباشید، می‌توانید از نوع بدون شماره عینک آنتی‌رفلکس خریداری کنید. عینک‌های آنتی‌رفلکس، نور ورودی به چشم را تاحدی کاهش می‌دهند و شدت ورود به آن را کمتر کرده و خستگی ناشی از نور را کم می‌کنند.
چشم درشت‌ها، چشمان ضعیف‌تری دارند؟
چشم درشت‌ها عموما به نزدیک‌بینی و خشکی چشم بیشتر مبتلا می‌شوند. ممکن است به این علت باشد که داشتن پلک‌های بازتر و کره چشم درشت‌تر، باعث خشکی چشم بیشتری در این افراد شود. از طرفی بسیاری از افراد نزدیک‌بین تحت عمل‌‌های لیزر یا لازیک قرار می‌گیرند که این عمل‌ها هم می‌تواند آنها را مستعد خشکی چشم بیشتری کند. از عوارض عمل لیزیک و لازیک می‌توان به خشکی چشم اشاره کرد که بعد از چند ماه این عوارض برطرف می‌شود.
نزدیک‌بینی و دوربینی چه فرقی با هم دارند؟
افراد نزدیک‌بین و دوربینها هر دو مشکل بینایی دارند، نزدیک‌بین‌ها دور را خوب نمی‌بینند و در دیدن نزدیک مشکلی ندارند، دوربینها نزدیک را بهتر از دور می‌بینند اما در دیدن دور هم مشکل دارند. نزدیک بین‌ها کره چشمان درشت‌تر و با قدرت بیشتری دارند.
هنگام تشکیل تصویر، اگر چشم قدرت زیاد و بیش از اندازه داشته باشد، تصویر جلوی چشم می‌افتد و فرد نزدیک‌بین می‌شود اما اگر چشم به هر دلیل قدرت کمتری داشته باشد، تصویر پشت شبکیه ایجاد می‌شود که این افراد دچار ضعف چشم و دوربینی هستند.
چه زمانی باید کودک‌مان را نزد چشم‌پزشک ببریم؟
نوزاد در بدو تولد از لحاظ کلی معاینه می‌شود تا از لحاظ آب مروارید و سلامت کلی چشم بررسی شود. به عقیده دکتر خانلری بهتر است تمام نوزادان علاوه بر معاینه بدو تولد، در ماه اول نیز توسط چشم‌پزشک معاینه شوند. در یک سالگی هم بهتر است کودکان بار دیگر معاینه شوند و در صورتی که مشکل مهمی نداشتند تا دوران مدرسه هر دو یا سه سال یکبار و اگر مشکل بینایی داشته‌اند، هر سال باید چشمان آنها توسط چشم‌پزشک معاینه شود.
از آنجایی که کودکان سنین مدرسه می‌توانند مشکلات بینایی‌شان را بیان کنند، نگرانی برای بینایی کمتر است اما تا قبل از 5 یا 6سالگی کودک درک درستی از بینایی ندارد و ما باید از کودک مراقبت کنیم و حواس‌مان به بینایی آنها باشد.