دستگاههایی كه در منزل میتوانند گاز منوكسید كربن را تولید كنند شامل دستگاههای حرارت مركزی، بخاری، آب گرمكن، اجاقها، گاز آشپزخانه و خودروها هستند.
نداشتن تهویه مناسب یا بسته شدن دودكشها در این وسایل باعث سوختن ناقص مواد نفتی شده و انسان را در معرض خطر مسمومیت با منوكسیدكربن قرار میدهد. به طور مثال اگر شما خودرو خود را در یك پاركینگ با فضای بسته و در بسته روشن میكنید، باید منتظر مسمومیت با منوكسیدكربن باشید. در مثال فوق در حدود ده دقیقه طول میكشد تا گاز منوكسیدكربن در جریان خون شما ظاهر شود.
علایم مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن
علایم مسمومیت مختصر با گاز منوكسیدكربن غیر اختصاصی هستند و مانند علایم سرماخوردگی یا آنفولانزا و یا سایر مسمومیتها است مانند: سردرد، تهوع، شكم درد، احساس ناخوشی، احساس زخم در گلو و سرفه خشك است
در خردسالان، علایم مسمومیت بیشتر مربوط به دستگاه گوارش میشود مانند تهوع و استفراغ. مسمومیتهای شدیدتر با این گاز میتواند ضربان نامنظم قلب، افزایش تنفس، حالت گیجی و منگی، خواب آلودگی و تنفس مشكل را ایجاد كند. در برخی موارد تشنج و افت سطح هوشیاری نیز ایجاد میشود.
این علایم میتواند چند روز یا حتی چند ماه پس از تماس با منوكسیدكربن ادامه داشته باشد. بیماران در تمام این مدت میتوانند دچار سرگیجه، كاهش توانایی حافظه و اختلالات شناختی شوند.
در موارد زیر به فكر مسمومیت با گاز منوكسید كربن باشید.
–اگر تمام افراد خانواده یا تمام همكاران شما علایم مشابهی داشتند.
–وقتی شما به جای دیگری بروید آن علایم از بین بروند (به طور مثال هنگامی كه به مسافرت میروید سردرد شما از بین میرود).
–علایم در یك فصل خاص از سال بروز پیدا میكنند (به طور مثال شما فقط در فصل زمستان دچار سردرد میشوید).
پيشگيری از مسموميت با گاز CO بسيار ساده است :
۱ - استفاده از وسايل گرمايشی استاندارد در پيشگيری از اين مسموميت از اهميت بالايی برخوردار است.
2-دقت و توجه به داغ بودن دودکش نيز بهترين آزمايش سلامت دودکش است. اگر لوله دودکش بخاری شما سرد است دليل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گازهای سمی از دودکش است دراين صورت بايد ضمن رفع نقص ، به طور موقت با بازکردن قسمتی از در يا پنجره تهويه در محيط ايجاد نمائيد.
3-رنگ شعله بخاری و وسايل پخت و پز بايد آبی باشد و چنانچه رنگ شعله قرمز، زرد و يا نارنجی باشد، حتما نقص در سوخت رسانی و کمبود اکسيژن در محيط است که سريعا بايد تعمير و سوخت رسانی شود. اگر رنگ شعله بخاری آبی نباشد ممکن است هوای کافی به بخاری نرسيده و توليد گاز منواکسيد کربن کند .
4-در صورت استفاده از وسايل گرمايشی مانند بخاری و شومينه، نبايد تمامی روزنههای جريان هوا در منزل و به ويژه اتاق خواب مسدود شود
5-از نصب آبگرمکن در حمام، روشن کردن شعلههای اجاق گاز در آشپزخانه جهت گرم نگه داشتن محيط داخل خانه، جدا خودداری کرد .
6-شومينه مشترک برای چند واحد در صورت کوچک بودن سايز مجرای خروجی و لوله کشی آن باعث برگشت دود از شومينه روشن طبقات پايين به داخل آپارتمان در شومينه خاموش طبقات بالاتر می گردد .
7-انتهای کليه دودکش ها بايد حداقل يک متر ازسطح بام و حداقل يک متر ازديوار جانبی بام فاصله داشته ودارای کلاهک مخصوص به شکل ( H ) باشد .
8-اگر فضای خود را با شوفاژ و سيستم حرارت مرکزی گرم می کنيد درزبندی و بستن منافذ به منظور جلوگيری از اتلاف حرارتی بلاملانع می باشد .
9-درصورتي که از بخاری های گازسوز به منظور گرمايش محيط استفاده می کنيد حتما مختصری تهويه از طريق درب يا پنجره در فضا ايجاد نمائيد و از درزبندی و بستن کامل منافذ خودداری کنيد
10-هيچگاه از چراغ يا بخاری نفتی يا گازی که فاقد دودکش است، درون خانه، به خصوص هنگام خواب استفاده نکنيد .
11-درون خانه، به خصوص در محل خوابتان دستگاه هشدار مونوکسيد کربن نصب کنيد .
12-تعمير وسايل گرمايشی توسط افراد غير مجرب و بی تجربه و يا نصب آنها توسط افراد خانواده باعث ايجاد خطر میشود.
چگونگی برخورد با افراد مسموم شده با گاز منواکسيد کربن :
۱ - فرد مسموم را از محيط آلوده به هوای آزاد منتقل کنيد
2 -- يقه پيراهن و کمربند و لباس های تنگ افراد مسموم را باز کنيد
۳ - درصورت امکان اکسيژن دهی به فرد مسموم شده
۴ – باز نگه داشتن راههای هوايی و تماس با اورژانس ۱۱۵ در مراحل بعدی درمانی بايد مورد توجه قرار گيرد .