خبرگزاری مهر-گروه استان‌ها: حضور ۲۵ میلیون زائر و گردشگر به‌طور سالانه در مشهد مقدس هرچند که صفحه میزبانی مشهد الرضا(ع) را زرین ساخته است اما حجم آلاینده‌های صنعتی موجب شده تا این گردشگران با خود هدایایی از جنس دود به ارمغان آورده و سوغاتی آغشته به دود همراه ببرند.
این روزها هرچند قطار توسعه در مشهد مقدس شتاب بیشتری گرفته است اما دود این توسعه همه‌جانبه به‌واسطه افزایش آلودگی هوا در چشم مردم مشهد می‌رود و قرار گرفتن شاخص آلودگی این شهر در وضعیت هشدار در بسیاری از روز های سال نشان از «تنگی نفس» پایتخت معنوی جهان اسلام دارد.
مصرف روزانه دو میلیون و پانصد هزار لیتر بنزین
به گفته کارشناسان محیط زیست روزانه دو میلیون و پانصد هزار لیتر بنزین در شهر مشهد مصرف می‌شود که تنها نیمی از آن به‌عنوان بنزین یورو ۴ در اختیار مردم قرار دارد.
هرچند که تاکنون مسئولان برنامه‌های متعددی را برای بهبود هوای مشهد و کاهش آلودگی پیشنهاد داده‌اند اما اغلب این طرح‌ها به‌واسطه کمبود اعتبار و یا نبود همکاری سایر دستگاه‌ها بر روی زمین‌مانده است.
گسترش و توسعه خطوط ریلی شهری، ترویج فرهنگ دوچرخه‌سواری، جایگزینی موتورسیکلت‌های برقی، تغییر سوخت چهار نیروگاه مشهد، تعویض خودروهای فرسوده، برخورد با تولید کندگان و خودروهای دودزا، فضای سبز و دها طرح دیگر ازجمله راه‌کارهایی است که هرکدام به دلیلی بر روی زمین‌مانده است و مسئولان را بر آن داشته تا در وضعیت اضطرار تعطیلی مدارس و ادارات را به عنوان آخرین حربه برگزینند.
تردد خودروهای فرسوده در شهر
در مشهد مقدس تعداد شش هزار و ۸۰۰ تاکسی فرسوده و ۹۹۵ دستگاه اتوبوس بالای عمر هشت سال وجود دارد که مطابق مصوبه هیئت دولت این اتوبوس‌ها نباید در سطح شهر تردد کنند، اما به دلیل کمبود منابع مالی و اتوبوس این خودرو ها در میدان آلودگی هوا می تازند.
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان رضوی در این رابطه می گوید: حدود ۵۰ درصد تاکسی‌ها در کلان‌شهر مشهد فرسوده و آلاینده محسوب می‌شوند.
علی رحمتی بیان کرد: افزون بر ۱۳ هزار دستگاه تاکسی در سطح شهر مشهد تردد دارند که نیمی از آن فرسوده بوده و نیاز به نوسازی دارند.
وی یادآور شد: علاوه بر تاکسی های فرسوده همچنین تعداد دو هزار و ۶۰۰ دستگاه اتوبوس نیز در این شهر روزانه رفت‌وآمد دارند که ۹۹۵ دستگاه از این تعداد فرسوده و از منابع آلاینده هوای مشهد محسوب می‌شوند.
وی بابیان اینکه از سهم آلوده سازی موتورسیکلت‌ها نیز نباید غافل بود گفت: موتورسیکلت‌ها سهم ۲۰ درصدی در آلودگی هوای مشهد دارند.
وی با اشاره به تردد حدود ۱۰۰ هزار موتورسیکلت در شهر مشهد اظهار کرد: هیچ آماری از شمار موتورسیکلت‌های فرسوده در دست نیست اما پیش‌بینی می‌شود عمده این موتور سیکلت ها فرسوده باشند.
رحمتی تأکید کرد: متأسفانه بر اساس گزارش‌ها دریافتی ۶۰ تا۷۰ درصد آلودگی هوای مشهد به‌واسطه فعالیت وسایط نقلیه شخصی و عمومی است که اغلب فرسوده و با عملکردی ناقص هستند.
ساختمان‌ها سد راه نفس کشیدن
به گفته عضو کمیسیون خدمات شهری و محیط‌زیست شورای اسلامی شهر مشهد ساخت‌وسازهای غیر کارشناسی خود سد راه تنفس شهر مشهد شده‌اند.
به دلیل کمبود میزان گاز در فصل زمستان توزیع گاز برای مصرف خانگی در اولویت قرار می‌گیرد و نیروگاه‌های مشهد به ناچار مجبور به استفاده از سوخت مازوت هستند و لذا این موضوع صورت‌مسئله آلودگی هوا را سیاه‌تر می‌کندجواد ستاری افزود: متأسفانه امروز بسیاری از ساختمان‌هایی که در بخش‌های مرتفع مشهد ساخته می‌شود از وزش باد جلوگیری کرده و خود سبب آلایندگی بیشتر شهر می‌شوند.
وی با انتقاد از وضعیت ساخت‌وساز غیر کارشناسی صنایع در اطراف شهر مشهد نیز گفت: برخی نیروگاه‌های شهر مشهد در جهت وزش باد قرار دارند، یعنی در مکان‌هایی نیروگاه احداث‌شده که باد آلودگی را به داخل شهر انتقال می‌دهد و لذا این موضوع نشان می دهد که احداث نیروگاه حرارتی مشهد با مطالعه و کار کارشناسی نبوده است.
وی با اشاره به تعداد کارخانه‌های اطراف شهر نیز گفت: باید کارخانه‌هایی که در خارج شهر ساخته می‌شوند به‌گونه‌ای طراحی شوند که باد آلایندگی را به خارج شهر انتقال ندهد و درواقع باید باد به کمک ما بیاید نه اینکه به ضرر مردم شهر باشد.
مسافران دودزا
حضور بیش از ۲۵ میلیون نفر مسافر که از طریق پرواز، خطوط ریلی و همچنین خودروی شخصی به شهر مقدس مشهد سفر می‌کنند موجب شده تا این گردشگران برای پایتخت فرهنگی سوغاتی بانام «دود» به همراه بیاورند.
نشست‌وبرخاست بیش از ۲۰۰ پرواز در طول روز در فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی نژاد و همچنین تردد قطارها در طول روز خود یکی از منابع آلودگی است که کمتر تاکنون به آن پرداخته و یا توجه شده است.
برخی از کارشناسان شهری در این رابطه اعتقاددارند تعدد پروازها بر روی شهر مشهد و البته جانمایی نامناسب فرودگاه مشهد به آلودگی هوا دامن می‌زند.
در این رابطه جواد ستاری عضو شورای اسلامی مشهد ازجمله نمایندگان مردم در شورای شهر است که می‌گوید یک هواپیما معادل سه هزار خودرو آلایندگی دارد.
وی اعتقاد دارد در سراسر جهان فرودگاه‌ها در خارج از شهر احداث می‌شود اما فرودگاه شهید هاشمی نژاد مشهد به دلیل توسعه بی رویه مشهد دیگر در میانه شهر قرارگرفته است و توان جابجایی آن از عهده دولتمردان خارج است.
انرژی دودزا
چهار نیروگاه تولید برق فردوسی، توس، مشهد و شریعتی ازجمله مراکز تولید برق و انرژی هستند که به‌صورت دوگانه‌سوز فعالیت می‌کنند.
با بالا رفتن تقاضا برای انرژی این صنایع به‌واسطه مصرف بیشتر «دود» بیشتری تولید می‌کنند.
هرچند که مصرف گاز برای تولید انرژی و همچنین وسایل گرمایشی خانگی خود به معضل آلودگی دامن می‌زند اما این نیروگاه‌ها در زمستان به دلیل کمبود گاز، خود آتش بیار معرکه می‌شوند.
به دلیل کمبود میزان گاز در فصل زمستان توزیع گاز برای مصرف خانگی در اولویت قرار می‌گیرد و نیروگاه‌های مشهد به ناچار مجبور به استفاده از سوخت مازوت هستند و لذا این موضوع صورت‌مسئله آلودگی هوا را سیاه‌تر می‌کند.
استقرار شش هزار و ۶۰۰ واحد صنعتی در خراسان رضوی که ۵۰ درصد آن‌ها در محدوده مشهد مستقر هستند خود از عوامل دیگر دودزا در این شهر است که نفس پایتخت فرهنگی جهان اسلام را گرفته است.
دودی که به چشم خودمان می‌رود
مدیر محیط‌زیست شهری و توسعه پایدار شهرداری مشهد بابیان اینکه فرهنگ‌سازی در راستای مقابله با آلودگی و سهیم شدن در کاهش تولید دود در اولویت کار قرار تمامی دستگاه ها و شهروندان باید قرار گیرد بیان کرد: ترویج فرهنگ پیاده‌روی، استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی، خودداری از وسایل شخصی و به‌ویژه تردد به صورت تک‌سرنشین در شهر و معاینه خودرو ازجمله اقداماتی است که شهروندان می‌توانند در حفظ هوای پاک شهر سهیم شوند.
محمد پذیرا در خصوص نقش شهروندان در جلوگیری از آلودگی هوا عنوان کرد: به‌طور مثال «کاتالیزور» قطعه‌ای در اگزوز خودرو است که گازهای آلوده را به گازهای بی‌خطر تبدیل می‌کند اما متأسفانه شهروندان به علت ناآگاهی این قطعه را از خودروها جدامی‌کنند.
وی اشاره‌ای به برخی اقدامات در خصوص کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی داشت و افزود: در مطالعات علمی انجام‌شده به این نتیجه رسیده‌اند که ۲۳ درصد کاهش آلودگی‌های هوا با معاینه فنی خودروها برطرف می‌شود.
مدیر محیط‌زیست شهری و توسعه پایدار شهرداری مشهد ادامه داد: شهروندان در هنگام خرید خودرو هزینه این قطعه مفید را پرداخت می‌کنند اما به دلیل ناآگاهی آن را از خودرو خود جدا می‌کنند که در این خصوص نیازمند اطلاع‌رسانی دقیق و گسترده هستیم.
وی خاطرنشان کرد: جدا کردن کاتالیزورها از خودروها، آلودگی هوای شهر را افزایش داده و درنهایت دود خودروها به چشم مردم می‌رود.
پذیرا با تأکید بر اینکه برداشتن کاتالیزور تخلف قانونی محسوب می‌شود، افزود: در این خصوص باید نیازمند پیگیری‌ها و برخوردهای جدی با متخلفان بر اساس مقررات بود.
وی ادامه داد: می‌توان با هماهنگی‌های بین اتحادیه تعمیرکاران و نمایندگی‌های خدمات پس از فروش در سطح شهر نسبت به شناسایی مالکان خودروهایی که کاتالیزور خودرو خود را جدا می‌کنند اقدام کرد.
مدیر محیط‌زیست شهری و توسعه پایدار شهرداری مشهد تأکید کرد: یک کاتالیزور بر روی خودرو تا ۸۰ هزار کیلومتر ظرفیت جذب و تبدیل گازهای خطرناک به گازهای بی‌خطر را در خودروها دارد که در کشورهای دیگر مالکان خودترها موظف‌اند پس از طی این مسیر کاتالیزور خودرو را تعویض کنند.
وی بیان کرد: در ایران نیز نصب کاتالیزور بر روی خودروها از طریق سازمان حفاظت از محیط‌زیست امری الزام‌آور شده است که متأسفانه شهروندان آن را از روی خودرو خود جدا می‌کنند و ازآنجاکه بیش از نیمی از آلودگی هوای مشهد ناشی از خودروها است لذا دود آلودگی ناشی از استفاده نادرست وسیله نقلیه به چشم خودمان می‌رود.