تعبير آلاينده‌هاي زيست محيطي با خود فهرستي از انواع آلودگي‌ها را در ذهن افراد جامعه تداعي مي‌كند كه براي هر كدام از آنها مضرات گوناگوني ذكر مي‌شود، اما شايد كمتر خواننده‌اي زماني كه اسم آلاينده زيست محيطي به گوشش مي‌رسد، لغت پارازيت در ذهنش تداعي شود.
پارازيت‌ها نوع جديدي از آلاينده‌هاي زيست‌محيطي هستند كه با سرعتي چند برابر آلاينده‌هاي قبلي زيست كره زمين را در معرض خطر قرار داده‌اند. با وجودي كه مهم‌ترين ضرر پارازيت‌ها به انسان‌ها معطوف است ولي كمتر كسي آنها را به عنوان آلاينده‌هاي مضر مي‌شناسد. پارازيت‌ها آن‌قدر به ما نزديك هستند كه حتي نمي‌توانيم تصورش را كنيم. آنها همان امواجي هستند كه باعث اختلال در پخش برنامه مورد علاقه‌تان مي‌شوند. اين مساله اتفاقي است كه هر روز در مقابل ديدگان همه ما رخ مي‌دهد اما كمتر كسي تصورش را مي‌كند كه اين مساله با وسعتي باورنكردني مضر باشد. در تعريفي از پارازيت آمده است: «پارازيت موج الكترومغناطيسي از نوع «مايكروويو» است كه از جنس همان امواج ماهواره است ولي قوي‌تر از آن. به همين خاطر سيگنال ماهواره را دچار اختلال مي‌كند.» درباره پارازيت‌ها اظهارنظرهاي زيادي وجود دارد كه در زير به آنها اشاره مي‌شود، با اين وجود هنوز هم هاله عميقي از ابهام بر سر مساله پارازيت‌ها سايه افكنده است كه باعث مي‌شود تمام اظهارنظرها در اين زمينه در برزخ درستي و نادرستي در نوسان باشند.
پارازيت‌ها در جنگ‌ها متولد شدند
سن پارازيت‌ها به 70 سال مي‌رسد و به نظر مي‌رسد كه يار هميشه در صحنه، جنگ‌ها و رقابت‌ها بوده‌اند. نخستين استفاده از پارازيت‌ها به دلايل جنگي و امنيتي بود با وجودي كه در ظاهر امروزه استفاده از پارازيت‌ها به اين دليل نيست اما در واقع دليل اصلي همان دليل سابق است كه امروزه صورت نهاني پيدا كرده است. پا قدم پارازيت‌ها به جنگ جهاني دوم بازمي‌گردد به زماني كه رژيم نازي پارازيت‌هايي را به برنامه‌هاي متفقين ارسال مي‌كرد. در جنگ سرد نيز اتحاد جماهير شوروي سابق و بلوك شرق روي برنامه‌هاي راديويي رسانه‌هاي غربي پارازيت ارسال مي‌كردند. در آمريكاي لاتين نيز برخي راديوهاي كمونيستي توسط سي‌آي‌اي مورد ارسال پارازيت واقع مي‌شد. بريتانيا نيز روي برخي از راديوهاي مصري (در دوره بحران سوئز) و يوناني (پيش از استقلال قبرس) پارازيت مي‌فرستاد. در دوران پس از جنگ جهاني هم برخي از كشورها مثل كوبا، كره‌شمالي، كره‌جنوبي، كشورهاي خاورميانه، پاكستان، اتيوپي و ويتنام از پارازيت استفاده كردند. به نظر مي‌رسد در تمامي نقاط اين كره خاكي مساله پارازيت‌ها حكمفرماست اما با اين وجود مساله پارازيت‌ها در بعضي از نقاط پررنگ‌تر از سايران است. اين مساله به ويژه در مناطق استراتژيك اهميت بيشتري پيدا مي‌كند.
شانه خالي كردن از زير بار مسئوليت پارازيت‌ها
در كشور ما هم به دلايل شرايط استراتژيكي موجود حدود دو دهه است كه انتشار پارازيت‌ها مورد توجه است. هرچند ارسال پارازيت‌ها از سوي مسئولان تاييد شده است اما اينكه هيچ نهادي مسئوليت آن را به عهده نمي‌گيرد موجب شده است كه روز به روز به خطرات ناشي از ارسال اين امواج افزوده شود.
يكي از مسائل مهم درباره مساله پارازيت‌ها در كشور ما اين است كه اطلاعات دقيقي درباره آنها وجود ندارد و به همين دليل بيشتر اطلاعاتي كه در اين زمينه وجود دارد گمانه‌زني‌هايي است كه درباره صحت و سقم آنها ترديد وجود دارد. شايد به دست آوردن آمار درباره افزايش سقط جنين، ناباروري يا افزايش انواع بيماري‌هاي جسمي و روحي كار سختي نباشد، اما هيچ‌گاه به‌طور قطعي نمي‌توان اين مشكلات را با مساله پارازيت‌ها پيوند داد، بلكه فقط مي‌توان در اين زمينه گمانه‌زني‌هايي داشت.
مسئولان دولت يازدهم از همان آغاز فعاليت در اين دولت به مساله پارازيت‌ها توجه کردند اما با اين وجود به دليل اينكه اطلاعات دقيقي درباره پارازيت‌ها نداشتند هيچ‌گاه نتوانستند به‌یقین در اين زمينه چيزي بگويند، بلكه تنها براساس گمانه‌زني‌ها در اين زمينه هشدارهايي را مطرح كردند. از سوي ديگر بي‌متولي بودن مساله پارازيت‌ها در كشور ما باعث شده است كه يك نوع سردرگمي در اين زمينه وجود داشته باشد. پاس‌كاري‌هايي كه بين سازمان‌هاي مختلف وجود دارد گاهي باعث مي‌شود صورت مساله در اين بين گم شود. امروزه يافتن اطلاعات دقيق درباره پارازيت‌ها و اثرات منفي آنها بر سلامت انسان، گياهان و جانوران، بيش از يافتن متولي براي آنها اهميت دارد. پارازيت‌ها بيش از هر چيزي نيازمند شفاف‌سازي هستند، زيرا تجربه چندين ساله در كشور ما ثابت كرده كه گمانه‌زني‌ها راه به جايي نخواهند برد.
استفاده از تحقيقات ساير كشورها
شايد در اين زمينه تنها كاري كه مي‌توانستيم انجام دهيم اين بود كه به سراغ افراد آگاه برويم تا آنها ابعاد مختلف اين مساله را براي ما واكاوي كنند. اسماعيل كهرم، كارشناس محيط زيست، از جمله كساني است كه بارها درباره مساله پارازيت‌ها هشدار داده است. او مي‌گويد: «خانم ابتكار يكي از افراد فعال در بررسي مساله پارازيت‌ها بوده‌اند كه قبل از اينكه رياست سازمان محيط زيست را هم بر عهده بگيرند درباره مضرات پارازيت‌ها بر مغز، قلب، زنان حامله و جنين هشدار داده بودند و خواستار شفاف‌سازي در اين زمينه شدند.»
كهرم در ادامه سخنانش به مشخص نبودن منشأ پارازيت‌ها اشاره مي‌كند و مي‌گويد: «در اين زمینه فقط مي‌توان حدس زد.» او به ضرري كه امواج موبايل براي بدن دارند اشاره مي‌كند و ادامه مي‌دهد: «زماني كه گفته مي‌شود قرار گرفتن باتري موبايل در كنار قلب باعث آرتيمي يعني خارج شدن ضربان قلب از ريتم مي‌شود، آن‌گاه بايد گفت واي به حال مضرات پارازيت‌ها.» او متولي براي مساله پارازيت‌ها را زياد مي‌داند اما با اين وجود معتقد است كه كسي نمي‌تواند به‌طور دقيق در اين زمينه سخن بگويد. كهرم مي‌گويد: «مردم نخستين متوليان مساله پارازيت‌ها هستند كه بيشتر زيان را از اين مساله متحمل مي‌شوند، بعد از مردم مسئولان هستند كه بايد در اين زمينه اقدامات لازم را صورت دهند.» اما راه‌حلي كه او در اين زمينه ارائه مي‌دهد: «بايد به نتايج تحقيقاتي كه در ساير كشورها درباره ضررهاي پارازيت‌ها صورت گرفته است رجوع كرد و از اين طريق مساله پارازيت‌ها را مورد بررسي قرار داد.»
فراكسيون محيط زيست پيگير پارازيت‌هاست
كمال‌الدين پيرموذن، عضو فراكسيون محيط زيست مجلس از جمله فعالان در بررسي مساله پارازيت‌هاست. او در يكي از اظهارنظرهاي پيشينش گفته بود: «پس از بررسي اثرات بيولوژيكي امواج راديويي و ميكروموج‌ها (پارازيت‌ها) به اين نتيجه رسيدم كه اين امواج ضمن امكان ايجاد سرطان در بافت‌هاي نرم بدن به تداخل در سيستم هدايت هواپيما، تاثيرات منفي روي مغز و اعصاب، تاثير منفي روي جنين، عقيم شدن مردان و افزايش دماي بدن مي‌انجامد.»
او در قسمت ديگري از اظهارنظرش بر اين نكته تاكيد كرده بود: «پارازيت‌اندازها، فرستنده‌هاي مخابراتي و پست‌هاي برق فشار قوي دائما در حال انتشار پارازيت با توان بالا هستند و بر اساس داده‌هاي سازمان بهداشت جهاني اثرات ناشي از اين امواج بر روي بافت‌هاي زنده انسان‌ها به افزايش آمار مرگ و مير به ويژه در اثر سرطان و سكته‌هاي قلبي و مغزي و افزايش تحريكات و ناراحتي‌هاي عصبي منجر مي‌شود.»
درباره مساله پارازيت‌ها با او تماس گرفتيم تا جوياي بررسي‌هاي مجلس در اين زمينه شويم. اين عضو فراكسيون محيط زيست مجلس گفت: «پارازيت‌هاي با فركانس طولاني براي حيات انسان بسيار مضر هستند. اين مضرات در افراد سالخورده و اطفال بيشتر است.»
او درباره پيگيري اين مساله در فراكسيون محيط زيست گفت: «فراكسيون محيط زيست پيگير اين مساله است و رئيس اين فراكسيون از طريق دبيرخانه شوراي امنيت در حال پيگيري اين مساله است. اين مساله بايد به جد در دستور كار همه صاحب منصبان ذي‌مدخل قرار بگيرد.» او با اشاره به اينكه در ابتدا اين تلقي وجود داشته كه وزارت مخابرات و ارتباطات در اين زمينه مسئول است، افزود: «بررسي‌هاي انجام شده و اظهارات مسئولان وزارتخانه نشان داد كه اين وزارتخانه متولي امر پارازيت‌ها نيست. مسئوليت اين مساله به عهده چند بخش مختلف است كه ما از طريق شوراي امنيت كشور آن را پيگيري مي‌كنيم.»
سير دنباله‌دار حدس و گمان‌ها
انتهاي گزارش ما بيش از آنكه به يك نتيجه‌گيري مشخص ختم مي‌شود به پرسش‌های متعددي مي‌رسد كه يافتن پاسخ براي هر كدام از آنها مي‌تواند بخش عظيمي از پازل پارازيت‌ها را حل كند: «پارازيت‌ها چيستند؟»، «پارازيت‌ها از كجا مي‌آيند؟»، «متولي مساله پارازيت‌ها كيست؟»، «پارازيت‌ها چه تاثيراتي برجاي مي‌گذارند؟» و چندين و چند پرسش ديگر كه به نظر مي‌رسد به اين زودي‌ها نمي‌توان درباره آنها به پاسخ قانع‌كننده‌اي رسيد بلكه فقط مي‌توان در اين زمينه به گمانه‌زني‌ها ادامه داد.(قم فردا)