به گزارش خبرنگار مهر، هر سال با شروع فصل سرما قاتل خاموش با بخاریهای روشن جان می گیرد و زنگ خطر گازگرفتگی هم به صدا در می آید. امسال سردشدن زودهنگام هوا، برپا شدن بساط لوازم گرمایشی را جلوتر انداخته است. معلوم نیست تا پایان سال چند نفر از همشهریان و هموطنانمان قربانی گازگرفتگی می شوند اما می شود با رعایت چند نکته باریک تر از مو از وقوع مرگ های خاموش توسط قاتل نامرئی که نه رنگ دارد و نه بو جلوگیری کرد.
پاییز با تمام زیبایی دست می گذارد روی دکمه صعودی گاز گرفتگی تا شش ماهه دوم سال جای خود را در صفحه حوادث روزنامه ها باز کند. با توجه به افزایش ۵۹ درصدی کشته‌های ناشی از گازگرفتگی در نیمه نخست امسال در مقایسه با سال گذشته این قاتل نامرئی همچنان مهمان ناخوانده خانه‌ها می‌شود. این قاتل بی رنگ و بو و غیرمحرک راحت‌تر از آنچه که فکرش را بکنید جان می گیرد. سال‌‌هاست که عنوان جدیدی در مرگ‌ومیر ایرانیان مطرح شده است و نام آن را "مرگ خاموش" یا مرگ توسط "قاتل نامرئی" گذاشته‌اند.
رگ ۱۵۶ تن در نیمه اول امسال
در آخرین آمار اعلام شده از سوی پزشکی قانونی، در نیمه نخست سال جاری ۱۵۶ تن بر اثر مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در کشور جان خود را از دست دادند، از این تعداد ۱۱۱ تن، زن و ۴۵ تن، مرد بودند.
بر اساس این گزارش؛ در این مدت استان های تهران با ۴۰، خراسان رضوی با ۱۷ و فارس با ۱۲ فوتی بیشترین آمار تلفات ناشی از گازگرفتگی را داشته اند؛ این درحالی است که آمار تلفات مسمومیت با گاز در سایر استان ها کمتر از ۱۰ تن و در تعداد قابل توجهی از آن ها، صفر بوده است.
در آخرین آمار اعلام شده از سوی پزشکی قانونی، در نیمه نخست سال جاری ۱۵۶ تن بر اثر مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در کشور جان خود را از دست دادند، از این تعداد ۱۱۱ تن، زن و ۴۵ تن، مرد بودند در شهریور ماه امسال نیز ۱۵ تن بر اثر مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در کشور جان خود را از دست دادند که در مقایسه با مدت مشابه سال ۳۶.۴ درصد بیشتر است.
بر اساس آمارهای موجود شمار تلفات ناشی از مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در فصل زمستان به دلیل استفاده از وسایل گرمایشی بیشتر از دیگر ایام سال است به نحوی که در سال گذشته از ۶۲۶ کشته مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در کشور تنها ۱۵۹ تن در نیمه اول سال جان باختند و باقی این افراد (۴۶۷ تن) در ۶ ماهه دوم سال جان خود را از دست دادند.
باتوجه به اینکه گاز منوکسید کربن گازی بدون رنگ و بو است و عمده ترین منبع تولید این گاز، سوختن ناقص نفت و گاز است، استفاده از آبگرمکن یا بخاری های مستعمل یا دارای نقص فنی و فاقد دودکش یا دارای دودکش بدون عملکرد مناسب در منزل بیشترین موارد ابتلا به مسمومیت را تشکیل می دهند.
از آنجا که تمایل این گاز برای ترکیب با هموگلوبین خون ۲۵۰ برابر بیش از اکسیژن است با بالا رفتن درصد آن در هوای اتاق به سرعت باعث ایجاد مسمومیت خواهد شد و اکسیژن رسانی به بافت های مختلف بدن از جمله مغز و قلب را دچار اختلال می کند.
علایم مسمومیت حاد با این گاز شامل سردرد، سرگیجه، تهوع و استفراغ و درد شکمی و سپس حالت بیهوشی، تشنج و اغماست و سرانجام مرگ را درپی دارد.
زنگ ها برای که به صدا در می آیند
سید جلال ملکی سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به آمار رسمی که ازسوی پزشکی قانونی درباره گازگرفتگی و تلفات ناشی از آن منتشر شده است می گوید: مونوکسید کربن پیر و جوان نمی شناسد وقتی قرار باشد با بی احتیاطی دفتر زندگی هزاران نفر بسته شود خیلی راحت آمار دو برابر می شود. نداشتن کیفیت و تبلیغاتی که در رابطه با بخاریهای بدون دودکش می شود این آمار را بالا می برد بماند که نبود آموزشهای لازم برای پیشگیری از حوادث گازگرفتگی یکی از دلایل تلفات ناشی از این گونه حوادث است.
وی در ادامه می افزاید: حادثه مرگباری مانند گازگرفتگی با رعایت اصول ایمنی، مسئله بسیار ساده ای است که می تواند کاهش تلفات این حوادث را در پی داشته باشد. اما مناسب نبودن ساعت پخش تیزرهای تبلیغاتی و ناقص بودن اطلاع رسانی و کم شدن تاثیرگذاری تبلیغات و هشدارها از عواملی است که می تواند سیر صعودی مرگ و میر با گاز را افزایش دهد. طبق آمار رسمی بیشترین افراد فوت شده سال گذشته در استان‌های تهران و خراسان رضوی بودند. متأسفانه تعدادی از شهروندان به توصیه‌های ایمنی درباره نصب صحیح لوله‌های انتقال گاز، عدم نصب بخاریهای گازسوز در محل‌های خطرناک مانند حمام‌ها و دیگر توصیه‌ها توجه نمی‌کنند و با آغاز فصل سرما شاهد افزایش نگران‌کننده مرگ‌ومیر‌های هستیم که عامل اصلی آن مسمومیت باز گاز منواکسید کربن است.
درزبندی و بستن منافذ به منظور جلوگیری از اتلاف حرارت تنها برای آن دسته از شهروندان که برای افزایش دمای منزل خود از سیستم حرارت مرکزی یا همان شوفاژ استفاده می‌کنند، بلامانع استوی در ادامه با اعلام اینکه علایم گاز گرفتگی بسیار شبیه به علایم سرماخوردگی است می گوید: گاز منواکسیدکربن از سوختن ناقص تولید شده و مهمترین کانون نشت آن از دودکش‌های غیراصولی وسایل گرمایشی است، بنابراین شهروندان باید هنگام نصب دودکش توجه داشته باشند که انتهای کلیه دودکش‌ها باید حداقل یک متر از سطح بام و حداقل یک متر از دیوار جانبی بام فاصله داشته باشد و کلاهک آن به شکل H باشد. دودکش و اتصالات نیز باید از جنس مقاوم و بدون هیچ‌گونه منفذ و نشتی در سراسر آن باشد و بدیهی است که استفاده از لوله‌های آکاردئونی آلومینیومی در این زمینه توصیه نمی‌شود. ضمن اینکه شیب این لوله‌ها باید مثبت و رو به بالا باشد و ارتفاع عمومی آن نیز در بیرون حداقل سه برابر طول افقی آن باشد. قطر لوله‌های دودکش نیز باید مساوی باشد.
ملکی با اشاره به آن دسته از شهروندان که برای افزایش دمای منزل خود از سیستم حرارت مرکزی یا همان شوفاژ استفاده می‌کنند نیز گفت: تنها در چنین شرایطی است که درزبندی و بستن منافذ به منظور جلوگیری از اتلاف حرارت بلامانع است، در غیر این‌صورت اگر شهروندان از بخاریهای گازسوز یا حتی پکیج نصب شده درون واحد برای تامین گرمای محیط خود استفاده می‌کنند باید حتما امکان تهویه از طریق در یا پنجره را در فضا ایجاد کرده و از درزبندی و بستن کامل منافذ خودداری کنند.
وی سردبودن لوله دودکش بخاری را علت خارج نشدن محصولات احتراق و گازهای سمی از داخل آن دانست و افزود: در این شرایط حتما باید شهروندان ضمن رفع نقص، به طور موقت نیز با باز کردن قسمتی از در یا پنجره تهویه مطبوع را در محیط ایجاد کنند تا مشکل رفع شود. همچنین باید توجه داشت که باید از به کار بردن وسایل گرمایشی بدون نصب دودکش یا دارای نقص در سیستم دودکش جدا خودداری شود.
روشن بودن طولانی مدت آبگرمکن دیواری می تواند سبب بروز گازگرفتگی شود
ملکی با بیان اینکه در صورتی که آبگرمکن‌های دیواری به مدت طولانی روشن باشند می‌توانند سبب بروز گازگرفتگی در واحد مسکونی شوند، گفت: بکارگیری آبگرمکن‌های دیواری در فضاهای بسته یا مکان‌های فاقد جریان هوا امری خطرناک است، هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش مستقل و منتهی به فضای باز بیرون باشد و استفاده از یک دودکش برای چند وسیله نقلیه تحت هیچ شرایطی توصیه نمی‌شود. همچنین باید سرتاسر مسیر دودکش‌ها به منظور اطمینان از هدایت مناسب محصولات احتراق و گازهای سمی به فضای بیرون توسط شهروندان کنترل و از سالم بودن آن اطمینان حاصل شود.
وی با اشاره به رنگ استاندارد شعله بخاری نیز گفت: در صورتی که رنگ شعله بخاری آبی نباشد ممکن است این امر ناشی از نرسیدن هوای کافی به بخاری بوده و سبب تولید گاز منواکسید کربن شود. افرادی هم که از بخاریهای گازی برای تامین گرمایش محل کار یا زندگی‌شان استفاده می‌کنند باید از قرار دادن لوله بخاری در ظرف آب جدا خودداری کنند.
در داخل واحد و برای وسایل گرمایشی و شعله دار، فقط از دودکش های ورق سفید گالوانیزه استفاده کنید اما دودکش های متفرقه مثل آلومینیومی، آکاردئونی، فنری و ... مناسب نیستند چون به مرور منافذ ریزی در آنها پدیدار می شود که می تواند باعث انتشار آلاینده ها در محیط شود سخنگوی سازمان آتش نشانی در ادامه با اشاره به اقبال خانواده ها در استفاده از لوله های آکاردئونی می گوید: در داخل واحد و برای وسایل گرمایشی و شعله دار، فقط از دودکش های ورق سفید گالوانیزه استفاده کنید. این دودکش ها مقاومت فیزیکی بیشتری دارند و به خوبی داخل هم چفت می شوند اما دودکش های متفرقه مثل آلومینیومی، آکاردئونی، فنری و ... این خاصیت را ندارند و به مرور دچار نقص شده و گاز مونوکسید کربن را به داخل محیط منتشر می کنند ضمن اینکه به دلیل خاصیت ارتجاعی دودکش های فنری به سهولت از محل اتصال خود خارج می شوند و به مرور منافذ ریزی در آنها پدیدار می شود که می تواند باعث انتشار آلاینده ها در محیط شود.
ملکی با هشدار درباره استفاده از بخاری های بدون دودکش ادامه می دهد: بخاری های بدون دودکش (هرچند بعضی از آنها استاندارد هستند) اما برای نصب در منازل و به ویژه اتاق خواب مناسب نیستند. اگرچه آنها قطعه ای به نام (ODS) که درصورت کاهش اکسیژن شعله را قطع می کند، اما باید بدانیم که این قطعه نیز احتمال خرابی و نقص وجود دارد و در این صورت باعث انتشار این گاز کشنده در محیط خواهد شد. استفاده از این بخاری ها در مغازه ها و فروشگاه ها و نقاطی که در و پنجره ها باز است و هوا در آن جریان دارد و کسی شب ها در آن مکان نمی خوابد منعی ندارد.
این علایم را جدی بگیرید
از آنجایی که نشانه های مسمومیت با این گاز بسیار شبیه سرماخوردگی است، بسیاری آن را جدی نمی گیرند تا به مرحله بحرانی می رسد. از اولین نشانه های مسمومیت با این گاز، ایجاد حالت ضعف و سستی در بدن و در ادامه سردرد، درد شکمی، سرگیجه، تهوع و استفراغ، ایجاد حالت دوبینی و تنفس های سریع و کوتاه است و اگر افراد کماکان در این محیط آلوده باقی بمانند در حالت تشنج، بیهوشی و حتی کما قرار گرفته و در نهایت مرگ پدیدار می شود. در برخورد با افراد آسیب دیده با این گاز ضمن تماس فوری با نیروهای امدادی (آتش نشانی و اورژانس) به سرعت فرد مسموم را از محل خارج کرده و به فضای باز منتقل کنید و اگر شدت مسمومیت بالاست آنان را به مراکز درمانی منتقل کنید. سپس در و پنجره ها را باز کرده و تمام منابع گازسوز و شعله دار محیط را خاموش کنید و حتماً توسط افراد متخصص مسئله را بررسی و منبع تولید و انتشار این گاز را بیابید و نسبت به رفع آن اقدام کنید تا از تکرار آن جلوگیری شود.