زباله؛ کابوس زمین!
تصور کنید روزانه 000 000 50 کیلوگرم و سالانه 21900000 میلیون تن زباله تولید شود که شامل 5 درصد پسماند ویژه ، 5 درصد پسماند پزشکی،10 درصد پسماند صنعتی،10 درصد پسماند شهری و 70 درصد پسماند کشاورزی باشد و این همه را بگذارید کنار اینکه به ازای هر 1000 کیلوگرم زباله 500 لیتر شیرابه تولید می‌شود و هر یک متر مکعب آب آلوده می‌تواند 40 متر مکعب آب سالم را آلوده کند. این اعداد و ارقام تنها بخشی از اطلاعات تکان‌دهنده‌ایست که «پروژه زیست محیطی 50 گرم » از آن سخن می‌گوید ؛ چراکه هنوز اطلاعات دقیقی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست برای برآورد هزینه‌ها و خساراتی که پسماند برای محیط زیست به همراه دارد، ارائه نشده است.
به گزارش خبرنگار «محیط زیست» خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، مهمترین موضوعی که حیات زمین را تحت تاثیر قرار داده تولید پسماند در مرحله اول و سپس مدیریت پسماند است. تولید پسماند در کشور ما بسیار بالاست و به همین دلیل اجازه «خودپالایی» به زمین نمی‌دهیم.
"زهرا جواهریان" مدیرکل توسعه پایدار و اقتصاد محیط زیست سازمان حفاظت محیط زیست برای اینکه این مفهوم را برایمان روشن کند می‌گوید: تولید پسماند باید به اندازه ظرفیت زیستی کره زمین باشد؛ ولی ما روزانه 50 هزار تن زباله تولید می‌کنیم و تولید سرانه ما نیز 650 تا 700 گرم در روز است. این یعنی این که علی‌رغم ظرفیت زیستی 13 میلیارد هکتاری پسماند، ما 20 میلیارد هکتار جهانی از این ظرفیت استفاده می‌کنیم؛ پس برای دفع پسماندهای خود به بیشتر از 1.5 برابر کره زمین احتیاج داریم.
بر اساس توضیحات این کارشناس، خودپالایی به ظرفیت طبیعی زمین برای تجزیه و دفع زباله‌ها گفته می‌شود؛ امکانی که ما انسانها با تولید بش از اندازه زباله و همینطور عدم دفع صحیح، آن را از زمین گرفته‌ایم و هر روز هم پایمان را روی گلوی زمین بیشتر فشار می‌دهیم.
بنابراین اولین شوک برای احیای زمین، کاهش سریع میزان پسماندهاست . تصور کنید اگر میزان تولید پسماند مطابق آنچه گفته شد 50 میلیون کیلوگرم باشد و سرانه تولید پسماند جامد شهری در ایران، حدودا ۸۰۰ گرم، اگر روزانه در ایران هر کس فقط 50 گرم زباله کمتر تولید کند ، این رقم بر اساس جمعیت و در 360 روز سال چیزی در حدود یک میلیون و 404 هزار تن زباله کمتر می‌شود و این همان جنبش «پروژه زیست محیطی 50 گرم » است.
اگر کمی کارهای روزانه را زیر ذره‌بین قرار دهیم و بیندیشیم می‌بینیم که کار دشواری نیست؛ برای مثال اگر در زمان خرید مایحتاج به نیاز خود توجه کنیم، از کیسه‌های پلاستکی کمتری استفاده کنیم و در مواردی اهدای برخی اقلام را جایگزین خرید وسایل کنیم نه تنها برای محیط زیست بلکه برای کیف پول خود نیز مفید واقع شده‌ایم ؛ بنابراین به طور کلی با حرکت به سمت مصرف مسئولانه، پسماند نیز کنترل می‌شود.
چندبار مصرفی‌ها راه نجات بعدی
به گزارش ایسنا دفن غیربهداشتی و بهداشتی، کمپوست ، بازیافت و سوزاندن، به ترتیب بیشترین روش‌هایی هستند که برای دفع پسماندها در ایران به کار گرفته می‌شوند؛ این درحالیست که در کشور ما، ترکیب تقریبی پسماند شهری به صورت ۷۰درصد پسماند غذایی، 9 درصد کاغذ، 5 درصد پلاستیک و باقی فلز، شیشه و ... است، اما ما می‌توانیم با بازیافت 6000 تن کمپوست از مواد آلی، 4000 تن کاغذ، 2000 تن پلاستیک، 2000 تن شیشه و 1300 تن فلزت تولید کنیم.
در همین زمینه احمد طالبی عضو هیات علمی دانشگاه محیط زیست در گفت‌وگویی با خبرنگار ایسنا، با تاکید بر اینکه بازیافت بهترین راه برای دفع پسماندهاست می‌گوید: مهمترین پیش‌شرط این است که باید دید بازیافت می‌تواند چه منافع اقتصادی و زیست‌محیطی برای ما به همراه دارد و با هزینه کمی برای حفظ محیط زیست چه سودی از نظر ریالی برای ما باقی می‌ماند؟
وی با بیان اینکه فرهنگ بازیافت در ایران بسیار ضعیف است، می‌افزاید: باید برای ما محرز شود که بازیافت علاوه بر کمک به محیط زیست می‌تواند سودآور باشد؛ به طور مثال اگر قوطی‌های آلومینیومی را بازیافت کنیم 90 درصد انرژی کمتر برای تولید آلومینیوم مصرف خواهیم کرد و این به سود ما و حفظ منابع طبیعی خواهد بود و محیط زیست سالم‌تری هم خواهیم داشت.
طالبی در همین راستا به میزان 10 هزارتنی روزانه تولید زباله در تهران اشاره می‌کند و می‌گوید: ما در پایتخت کمتر از 10 درصد بازیافت داریم، چراکه تفکیک از مبداء به دلیل پرهزینه بودن انجام نمی‌شود و تنها در حد یک کار نمادین باقی مانده است. این موضوع در تهران نیز هنوز نهادینه نشده است؛ بنابراین از شهرهای دیگر انتظار زیادی نمی‌رود.
این مدرس دانشگاه با تاکید بر ارزش و اهمیت پسماندها می‌افزاید: وقتی زباله‌ها را درست دفع نمی‌کنیم، انگار ثروت و منابع طبیعی را از بین می‌بریم؛ چراکه اصل این موضوع مورد غفلت قرار گرفته است.
وی البته به نکته مهم دیگری هم اشاره می‌کند و با بیان اینکه بسیاری از پسماندهای شهری شامل پسماندهای خطرناک، عفونی و الکترونیکی است. یادآور می‌شود: فرض کنید روزانه چند خانوار لوازم الکترونیکی، باتری و یا لامپ‌های گوناگون را به عنوان پسماند بیرون می‌گذارند که حجم زیادی از زباله‌های با شرایط خاص را ایجاد می‌کند؛ اما چون به صورت مخلوط با دیگر پسماندها ارائه می‌شود، کنترلی بر آن نداریم و این می‌تواند در روند دفع زباله خطرناک باشد.
داستان غم‌انگیز زباله و زمین به پایان نرسیده و می‌توان بندهای دردناک‌تری به آن افزود؛ داستانی که اگر نخواهیم و متوجه نشویم چه خطری در کمین ماست، حتی اخباری که "معصومه ابتکار" معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست از تصویب برنامه اقدام ملی مدیریت پسماند کشور در جلسه هیات دولت به مناسبت امروز که روز زمین پاک است می‌هد، هم کمکی به ما نمی‌کند؛ زیرا مدیریت این مهم بیش از همه به همت تک‌تک ما بستگی دارد و اینکه بدانیم و باور کنیم که مسئول هستیم؛ زیرا خالق ما در قرآن می‌فرماید" زمین را برای شما آفریدم و شما را مسئول آبادانی آن" . حال چه شده است که با وجود دستور صریح خداوند برای حفظ محیط زیست به عنوان قانونی الهی و تاکید قوانین زمینی، چون قانون اساسی هر روز اوضاع زمین و البته خود را وخیم‌تر می‌کنیم؟ پس بهتر است تا دیر نشده به جنبش «پروژه زیست محیطی 50 گرم »بپیوندیم؛ باور کنید فقط 50 گرم در روز بار سنگینی نیست.
منبع : خبرگزاری ایسنا