فصل اول: تعاريف
ماده 1:
پرتوهاي يونساز: پرتوهاي يونساز پرتوهاي الكترو مغناطيسي يا ذره‌اي هستند كه بتوانند هنگام عبور از ماده يون‌هايي توليد نمايند در اين مقررات اصطلاح مزبور شامل پرتوهاي حاصل از مولدهاي اشعه ايكس و شتاب دهنده‌هاي ذرات و همچنين تابش‌هاي حاصل از مواد راديواكتيو و راكتورهاي اتمي خواهد بود.
ماده راديواكتيو: ماده راديواكتيو به ماده‌اي اطلاق مي‌شود كه حداقل از يك عنصر شيميايي راديواكتيو طبيعي يا مصنوعي تشكيل شده يا آنكه محتوي چنين عنصري باشد.
چشمه بسته: چشمه بسته عبارت است از ماده راديواكتيوي كه بطور جدانشدني با فلزي آميخته شده يا آنكه در كپسول يا ظرفي مشابه آن جا گرفته باشد و براي جلوگيري آلودگي ناشي از سايش ماده راديواكتيو (در محل نگهداري يا محل كاري) داراي مقاومت كافي باشد.
چشمه باز: چشمه باز عبارتست از ماده راديواكتيوي كه هنگام استفاده از آن در شرايط عادي امكان جلوگيري از پخش آن نباشد.
تركيب نورزا: تركيب نورزا(لومينسانت) تركيبي است كه حاوي ماده راديواكتيو باشد.
خطر پرتو زدگي: خطر پرتوزدگي خطري است كه از تشعشعات يونساز ناشي شده و براي سلامتي بدن زيان آور باشد. اين خطر ممكن است از يك منبع خارجي و يا از مواد راديواكيتو موجود در بدن حاصل شود.
پرتوگيري خارجي: پرتوگيري بدن از منابع خارج از خود پرتوگيري خارجي ناميده مي‌شود.
پرتوگيري داخلي: پرتوگيري بدن ازمنابع واقع دردرون خودپرتوگيري داخلي ناميدهميشود.
حفاظت كافي: عبارتست از حفاظت در برابر پرتوهاي يونساز به‌طوري‌كه ميزان اشعه واصل (ناشي از منابع دروني يا بيروني) به هر شخص از حداكثر دزهاي مندرج در مواد 3 و 4 و 5 تجاوز ننمايد.
منطقه خطر: منطقه خطر منطقه ايست كه در آن خطر پرتوزدگي موجود باشد.
منطقه تحت مراقبت: منطقه تحت مراقبت منطقه ايست كه به علت وجود پرتوها به‌وسيله شخص واجد صلاحيتي نظارت مي‌شود.
نوار پرتو قابل استفاده: نوار پرتو قابل استفاده قسمتي از تابش است كه از هر گونه كليماتور (ديافراگم ساده يا مخروطي كه منظور باريك نمودن پرتوها بكار مي‌رود) بگذرد.
تابش هرز: تابش هرز عبارتست از هر گونه تابشي از درون يك پوشش محافظ كه خارج از نوار پرتو قابل استفاده باشد.
پوشش محافظ: غلاف لوله اشعه ايكس و يا غلاف چشمه بسته است كه به منظور كاهش تابش هرز بكار برده مي‌شود.
پرتوهاي زمينه: پرتوهاي زمينهپرتوهاي يونسازي‌هستند كه دراندازه‌گيري منظور نمي‌شود.
پرتوگيري طبيعي: پرتوهاي يونساز كه‌بدن ازمنابعطبيعي(مانند پتاسيم راديواكتيو موجود در بدنراديواكتيويته محيط و تابشهايكيهاني)دريافتميدارد پرتوگيري طبيعي ناميده مي‌شود.
لايه نيم جذبي: لايه‌اي از ماده معيني است كه در سر راه يك نوار يونساز قرار مي‌گيرد و شدت نوار پرتو را به نصف تقليل مي‌دهد.
نوكلوييد: هسته اتمي است كه داراي عدد جرمي و عدد اتمي معيني بوده و وضع انرژي خاصي داشته باشد.
كوري: كميتي از نوكلوييد راديواكتيو است كه در آن تعداد دزنتگراسيون در هر ثانيه 1010*7/3 باشد.
دز اشعه: عبارتست از شدت تابش در هر نقطه بر اساس خواص يونسازي آن تابش.
رنتگن: عبارتست از واحد دز اشعه كه انتشار ذره‌اي حاصل از آن اشعه در يك سانتي متر مكعب هواي خشك در شرايط متعارف يون‌هايي ايجاد كند كه قابل يك واحد الكتروستاتيك الكتريسته مثبت يا منفي باشد.
دز جذب شده: عبارت از مقدار انرژي است كه واحد جرم جسم پرتوگير در نقطه مورد نظر از پرتوهاي يونساز (صرفنظر از نوع تابش) دريافت مي‌دارد.
راد (Rad) : واحد دز جذب شده است كه معادل 100 ارگ براي هر گرم ماده مي‌باشد.
تأثير نسبي بيولوژيكي: ضريبي است كه براي مقايسه اثر بخشي دز جذب شده ناشي از انواع مختلف پرتوها بكار مي‌رود و به R.D.E نمايش داده مي‌شود.
دز R.B.E : عبارتست از حاصل ضرب دز هر پرتو بر حسب راد در ضريبي كه به موجب قرارداد براي تأثير نسبي بيولوژيكي آن پرتو تعيين شده است.
رم Rem : عبارتست از حاصل ضرب دز جذب شده هر پرتو در R.B.E مربوط به آن پرتو.
حداكثر دز مجاز: مجموع دزهاي ناشي از پرتوگيري‌هاي شغلي (همزمان يا متناوب) حاصل از هر نوع اشعه يونساز است كه از منابع خارجي يا داخلي منتشر مي‌گردد و نبايد از حدود مقرر در فصل دوم اين آيين‌نامه تجاوز نمايد.
فعاليت ويژه: فعاليت ويژه عبارتست از مجموع فعاليت ايزوتوپ معين در هر گرم از ماده.
شخص صلاحيتدار: شخص صلاحيتدار شخصي است كه صلاحيت فني او مورد تاييد وزارت كار و اموراجتماعي باشد.
پزشك مسئول: پزشك مسئول پزشكي است كه صلاحيت فني او از لحاظ اجراي مقررات مربوط در اين آيين‌نامه مورد تاييد وزارت بهداري باشد.
.......................
(متن این مطلب 26 صفحه می باشد. برای مطالعه و استفاده از متن کامل، فایل پیوست همین پست را دریافت نمایید.)