تصادفات رانندگي؛ فاجعه‌اي به وسعت يك جنگ
۱۴۱ هزار كشته، ۵/۱۲ ميليون مصدوم و معلول، از پيامدهاي ۷ سال تصادفات كشور است. خسارت جاني و مالي هفت سال تصادفات رانندگي ايران با پيامدهاي يك جنگ يا چند زلزله مهيب برابري مي‌كند.
موثق‌ترين آمار تصادفات رانندگي در كشور از كشته شدن ۱۴۰ هزار و ۹۳۳ شهروند طي ۷ سال (از ابتداي ۷۷ تا انتهاي ۸۳) حكايت دارد و اين در حالي است كه وقوع اين حوادث بيش از ۱۲ ميليون مصدوم و ۵۰۰ هزار معلول مادام‌العمر بر جاي گذارده است.
هرساله در سراسر دنيا بيش از ۵۰ ميليون نفر در اثر حوادث ترافيك مجروح و ۲/۱ ميليون نفر كشته مي‌شوند و با وجود اينكه ايران كمتر از يك صدم جمعيت جهان را به خود اختصاص داده بيش از يك چهلم از حوادث ترافيكي را به خود اختصاص داده است. در ايران در گروههاي سني يك ماهه تا ۵۰ ساله مهمترين علت مرگ حوادث غيرعمدي است و در راس همه حوادث سوانح ترافيكي قرار دارد.
در حالي كه ميزان بروز مرگ ناشي از حوادث مربوط به حمل و نقل در جهان ۸/۲۰درصد از كل مرگ و ميرها را به خود اختصاص مي‌دهد در ايران اين ميزان ۳۸ درصد است. وزارت بهداشت در سال گذشته به صورت رسمي اعلام كرد: در ايران از هر ۱۰0۰ هزار نفر در طول سال ۲۷۵ نفر دچار سوانح رانندگي مي‌شوند، به طوري كه ۲۳۷ نفر از آنها بستري مي‌شوند و ۳۸ نفر مي‌ميرند. بر اساس پيش‌بيني سازمانهاي بين‌المللي با ادامه اين روند ميزان خسارت جاني سوانح ترافيكي از سال ۲۰۰۰ تا سال ۲۰۲۰ در كشورهاي متوسط ۸۰ درصد افزايش مي‌يابد و بر اساس پيش‌بيني بانك جهاني در اين مدت كشورهاي جنوبي آسيا با افزايشي معادل ۱۴۴ درصد بيشترين رشد را در مرگهاي ناشي از حوادث ترافيكي خواهند داشت. به اذعان كارشناسان اين رقم در ايران نيز در صورت عدم مداخله كارآمد همين مقدار رشد خواهد يافت.
مطالعات گروه آمار سازمان پزشكي قانوني كشور نشان می دهد ميانگين رشد سالانه ميزان فوتي‌هاي تصادفات رانندگي در ۷ سال ۳/۷ بوده است كه به اين ترتيب در سال ۱۴۰۰ ميزان كشته‌شدگان حوادث ترافيكي به بيش از ۵۸ هزار تن مي‌رسد. بايد توجه داشت كه در حوادث ترافيكي منجر به جرح علاوه بر كشته‌شدگان طيف گسترده‌تري نيز دچار مصدوميت مي‌شوند.
پديده كوه در پيامدهاي ناشي از حوادث يك فرآيند واقعي است. قله كوه يخ كه معمولا مورد توجه قرار مي‌گيرد و به ظاهر كوچك است از موارد مرگ ناشي از حوادث است. ولي بدنه عظيم اين كوه از بستري‌شدگان، آسيب‌ديدگان نيازمند خدمات سرپايي و درمانهاي خانگي توام با ناتوانايي‌هاي گذرا يا ماندگار تشكيل شده است و عواقب رواني و اجتماعي حوادث نيز بر بزرگي اين بدنه مي‌افزايد.
در ارزيابي بار اقتصادي-اجتماعي ناشي از حوادث همواره بايد اين بدنه عظيم مورد توجه قرار گيرد. مجموعه بررسي‌هاي سالهاي ۱۳۷۹، ۱۳۸۰ و ۱۳۸۲ در ايران نشان داده كه به ازاي يك مورد مرگ ناشي از حوادث و ۱۳ مورد بستري ۱۰۰ مورد آسيب منجر به درمان خانگي، استراحت در منزل و ناتواني گذرا وجود دارد.
نكته حائز اهميت ديگر در اين بحث گروههاي سني قربانيان حوادث ترافيكي است. بررسي آمارها نشان مي‌دهد تلفات اينگونه حوادث بيش از هر گروهي مربوط به طبقه جوان جامعه است، به طوري كه بيش از ۵۰ درصد موارد مرگ ناشي از حوادث را افراد ۱۵-44 سال تشكيل مي‌دهند. بر اين اساس بر آورد مي‌شود تنها در سال۱۳۸۱، ۲ ميليون سال عمر به علت مرگهاي زودرس و عمر سپري شده با ناتواني در نتيجه حوادث در كشور از بين رفته باشد كه ۱۰۵ هزار سال آن ناشي از مرگهاي زودرس و ۹۵۰ هزار سال آن ناشي از عمر سپري شده با ناتواني است.
عواقب اجتماعي تصادفات
عواقبي كه حوادث در زندگي انسانها مي‌گذارد علاوه بر از دست دادن سلامتي يا زندگي، هزينه‌هاي مراقبتهاي درماني، توانبخشي، از دست دادن درآمد و قدرت توليد نيز هست كه خود عواقب روحي-رواني را نيز به همراه دارد. مطالعات انجام شده بر روي خانواده‌هايي كه يك فرد آسيب‌د يده در جمع خود دارند نشان داده است كه در بعضي خانواده‌ها اجبارا الگوي زندگي و كار تغيير كرده و حدود يك سوم آنها درآمدشان را از دست داده‌اند.
و حتي در بعضي موارد حضور يك فرد آسيب‌ديده در خانواده باعث شده است. بچه‌ها از مدرسه رفتن باز بمانند. در يك مطالعه جامع ديگر پيرامون خسارات وارده از تصادفات بر قربانيان و خانواده‌هاي آنها مشخص شد كه ۹۰ درصد خانواده‌هاي افرادي كه كشته شده‌اند و ۸۵ درصد خانواده‌ه اي افرادي كه معلول شده‌اند افت طولاني مدت كيفيت زندگي داشته‌اند و در نيمي از موارد اين پيامدها شديد بوده است. سردرد، مشكلات خواب، خوابهاي آشفته و مشكلات عمومي حتي تا سه سال پس از وقوع حادثه نيز در اين افراد مشاهده شده. نكته ديگري كه بايد به آن توجه داشت اين است كه اگرچه قربانيان محدود به طبقه اقتصادي خاصي نمي‌باشند وليكن تعداد قربانيان فقير به مراتب بيشتر است. همچنين زنده ماندن و بهبود كامل افراد فقير پس از وقوع آسيب نيز كمتر محتمل است.
.........
(برای مطالعه و استفاده از متن کامل، فایل پیوست همین پست را دریافت نمایید.)