مقدمه :
آیا می دانید یک متر مکعب خاک وزنی در حدود 1700 کیلوگرم دارد. آیا بدن انسان تحمل چنین وزنی را دارد؟
در عمليات حفاري دو نوع سانحه وجود دارد :
1. ريزش خاك بر روي كساني كه در محل حفاري شده مشغول كارند .
2. سقوط اجسام و قطعات کاری به درون كانال و سوانحي كه از طريق افراد، ماشين آلات و يا موادي كه در حفاري استفاده مي شوند پديد مي آيند.
معمولاً حوادث در حفر گودال بدين خاطر است كه شخص يا اشخاصي كار خود را به درستي انجام نداده اند. همه سوانح قابل پيش گيري هستند البته با عملكرد صحيح وبه موقع.
نكات زير نمونه هايي از عملكرد هايي است كه مي تواند از بروز بسياري از حوادث جلوگيري كند .
1- گودالها را بدون حفاظ رها نكنيد. كليه محلهاي خاك برداري شده كه كسي در آنها كار نمي كند را با نوار خطر زرد رنگ مهار كرده و راه بند بگذاريد و براي شب از علائم نوري استفاده كنيد.
2- در صورتيكه قرار است در محل حفاري، لوله هاي جابجايي مواد گذارده شود اين لوله ها را به فاصله حداقل 1متر از لبه كانال قرار داده و با قرار دادن گوه در دو طرف آنها از حركت احتمالي آنها جلوگيري نمائيد.
3- در كانال هاي حفر شده با عمق بيش از120 سانتي متر بايد تمام ديوارهاي خاكبرداري شده تخته كوبي شده و تخته ها مجاور يكديگر قرار داده شوند. با اين كار خطر ريزش از بين مي رود.
4- تخته ها با جكهايي افقي و در فواصل مساوي مهار شوند.
5- در تمام سطوح تخته ها ، از گوه استفاده شود .
6- تمام افرادي كه در گودال هاي عميق تر از120 سانتي متر كار می کنند، بايد از كلاه ايمني استفاده كنند. تخته كوبي افراد را در مقابل اشيايي كه از بالا مي افتد محافظت نخواهد كرد .
7- داربست ها در داخل محل خاك برداري شده بايد كامل و محكم باشند. كساني كه روي داربستهاي ناقص كارمي كنند نه فقط براي خود بلكه براي ساير كاركناني كه زير داربست مشغول كارند ايجاد خطر مي نمايند .
8- محلهايي را كه هنوز تخته كوبي نشده با نصب تابلوي اعلام خطر مشخص كنيد تا كسي از منطقه امن فراتر نرود.
9- براي بيرون آمدن از گودال ها به تخته ها و ديواره كانال آويزان نشويد بهتر است از يك نردبان مناسب استفاده كنيد نبايد نردبان را فقط به تخته كوبي تكيه داد بلكه لازم است از بالا به ميخي كه در زمين كوبيده شده است، محكم ببنديد. در حين بالا آمدن از نردبان پله ها را دو تا يكي نكنيد .
10- براي كساني كه در پايين كار مي كنند خاك و اشيايي كه در لبه گودال قرار دارند مانند مواد منفجره هستند و بسيار خطرناك مي باشد. خاك و ساير مواد حفاري شده بايد حداقل به فاصله 60 سانتيمتر دور تر از لبه ريخته شود و شيب مواد انباشته شده طوري باشد كه امكان ريزش مجدد به داخل كانال را نداشته باشد.
11- ارتعاش يا وارد شدن فشار زياد به نزديك لبه ديوار خاك برداري شده به احتمال زياد موجب ريزش مي شود.
12- در موقع خاك ريزي به درون گودالها حتما مانعي تهيه و با فاصله مناسب از لبه كانال محكم به جايي ببنديد تا از سقوط كاميون يا دمپر به داخل گودال جلوگيري شود.
13- پريدن از عرض كانالها سرانجام خوبي ندارد ، بهتر است كانالهايي كه در مسير عابرين حفر مي گردد، به وسايلي كه داراي استحكام كافي براي عبور افراد هستند، مجهز باشد و همچنين طرفين آن نرده حفاظتي نصب شده باشد.
مقررات ايمني در حفر كانال:
• قبل از شروع به حفر زمين و ساير عملياتي كه باعث بر هم خوردن خاك مي شود ، مسئول انجام كار بايد پروانه حفاری كه به امضاي كارفرما نيز رسيده باشد را اخذ نموده باشد .
• نظر به COMPACT بودن خاك منطقه بهترين و ايمن ترين نحوه حفر كانال V شكل مي باشد . لذا كليه كانالهايي كه در منطقه حفر مي گردد بايد به روش فوق حفر شوند.
• در شرايطي كه در محوطه اطراف محل كانال عمليات شمع كوبي صورت مي گيرد، به هيچ وجه نبايد افراد در داخل كانال به فعاليت بپردازند.
• اطراف محل خاك برداري شده با علائم هشدار دهنده نظير نوار خطر شبرنگ، محصور و مشخص گردد.
• در زمانيكه نفرات در داخل گودال و كانال در حال انجام كار هستند حتما بايد سرپرست انجام كار در محل حاضر باشد.
• كارگران جهت عبور از عرض كانال به هيچ وجه نبايد از روي كانال بپرند، بلكه به اين منظور بايد پلی با تخته هايي بصورت عرضي در روي كانال قرار داده شود و به نرده هاي محافظ جهت جلوگيري از سقوط افراد مجهز گردد.
• در صورت حفر كانال به روش VERTICAL اگر عمق كانال بيشتراز 120 سانتي متر باشد، حتماً ديواره كانال بايد تخته كوبي شده و در فواصل مساوي بوسيله جك هاي افقي محافظت گردد.
• كارگراني كه در عمق بيش از 120 سانتيمتر كار مي كنند بايد داراي كلاه ايمني باشند.
• جهت بالا و پايين رفتن افراد از داخل كانال بايد از نردبان استفاده شود.
• خاكهاي برداشته شده از داخل كانال و ساير اشياء نبايد در فاصله60 سانتي متري لبه محل حفاري ريخته شوند و بايد طوري روي هم قرار گيرند كه از افتادن و ليز خوردن آنها به داخل كانال جلوگيري شود .
• در ساعات تاريكي با قرار دادن علائم روشنايي دهنده حدود كانال بايد مشخص گردد تا خطري متوجه عابرين يا وسايل نقليه نگردد.
• كانالي كه آب در آن نفوذ كرده است ديواره هاي آن فاقد استحكام كافي مي باشد، از كار كردن در اين كانال ها خودداري كنيد.
• كانالهايي كه در نزديكي محل تردد وسائط نقليه مي باشند بايد به محافظ سخت مانند قالبهاي سيماني و يا لوله هاي داربست و غيره مجهز گردند.
• ارتعاشات ماشين آلاتي كه از كنار محل هاي حفاري شده تردد مي كنند مي تواند موجب ريزش ديواره كانال يا سقوط قطعات، سنگ و خاك موجود در لبه حفاري گردد ، لذا بايد از تردد اين دستگاهها در نزديكي كانال جلوگيري كرد.